Remco Bleeker, amateur-paleontoloog die in het dagelijks leven betonreparateur is, heeft in Winterswijk een schedel gevonden van een nog nooit eerder gevonden sauriër. Het fossiel werd gevonden in een steengroeve. Het zou gaan om een Lariosaurus.
Prehistorie
Prehistorie
De prehistorie of oertijd is de benaming voor het vroegste tijdperk in de menselijke geschiedenis. Alles wat er bekend is over de prehistorie, is gebaseerd op archeologische vondsten. Directe geschreven bronnen zijn er niet, omdat het schrift nog niet bestond.
We duiden het begin van de prehistorie doorgaans aan als het moment waarop de mensachtigen, zoals de Homo Erectus of Neanderthalers en later de Homo Sapiens, op aarde verschenen, pakweg drie tot vijf miljoen jaar geleden. Sommige historici hanteren het moment waarop mensen gereedschap begonnen te gebruiken als beginpunt. Volgens die definitie zou de prehistorie duren van 2,5 miljoen jaar geleden tot 100 voor Christus.
De prehistorie is opgedeeld in deze perioden:
- Steentijd
- Oude Steentijd (Paleolithicum - 2,5 mln tot 10.500 v.C.)
- Middensteentijd (Mesolithicum - 10.500 tot 5.300 v.C.)
- Nieuwe Steentijd (Neolithicum - 5.300 tot 3.200 v.C.)
- Bronstijd (3.200 tot 800 v.C.)
- IJzertijd (800 tot 12 v.C.)
NEDERLAND IN DE PREHISTORIE
De Nederlandse prehistorie wordt gedateerd van 250.000 tot 350.000 jaar geleden. De oudste vondsten als vuursteen en pijlspitsen dateren uit deze periode. De eerste sporen van mensen in Nederland zijn afkomstig van Neanderthalers. De eerste moderne mensen, de Homo Sapiens, verschenen pas aan het einde van de laatste ijstijd, vlak voor het begin van de Middensteentijd.
Een jachtkamp in Friesland van circa 8.000 jaar geleden is het eerste teken in Nederland dat er diverse stammen leefden. Zij leefden hoogstwaarschijnlijk van de vele watervogels en vissen uit de talloze beken, meertjes en veengebieden. Nederland was in de Middensteentijd namelijk grotendeels een moerasdelta.
Vondsten en sporen van boerderijen suggereren dat rond 5.300 v. Christus de eerste landbouwers het gebied introkken. Rond 4.100 voor Christus ontstond de Trechterbekercultuur. Die liet veel zichtbare sporen na, zoals de hunebedden.
De Bronstijd begon ongeveer 2.000 jaar voor Christus in Nederland, dat suggereren vondsten als stenen aambeelden en koperen tongdolkjes. In die tijd trokken Keltische stammen het gebied binnen. Soms verdreven ze de oorspronkelijke bevolking, soms vermengden ze zich ermee. In de eerste paar eeuwen voor Christus vielen Germaanse stammen het land binnen. Dat was eveneens de periode waarin in Nederland de ijzertijd aanbrak.
OPMERKELIJKE ARCHEOLOGISCHE VONDSTEN UIT DE PREHISTORIE
Als een archeoloog iets vindt uit de prehistorie, dan is het meestal een werktuig, wapen, gebruiksvoorwerp, munt of sieraad. Toch zijn er enkele grote bouwwerken gevonden die de tand des tijds hebben doorstaan.
STONEHENGE
Eén van de meest bekendste is Stonehenge. Historici en archeologen denken dat de bouw van het megalithische monument 2.300 jaar geleden werd afgerond. Opmerkelijk is dat Stonehenge waarschijnlijk over een periode van ruim 6.000 jaar is gebouwd. Zo zijn er paalkuilen daterend van 8.000 jaar voor Christus gevondenen is er circa 3.100 voor Christus een cirkelvormige verhoging met een gracht aangelegd. De bewerkte staande stenen werden pas tussen 2.600 en 2.400 geplaatst. De meeste historici geloven dat Stonehenge diende als een begraafplaats voor een dynastie van heersers, hoewel dit nooit bewezen is.
HUNNEBEDDEN OF DOLMEN
Andere voorbeelden van megalithische vondsten zijn de Nederlands-Deense hunebedden, ook wel dolmen genoemd. Deze bouwwerken bestaan veelal uit drie rechtopstaande stenen met één platte steen als ‘dak’ en werden gebruikt als grafkamers. Soortgelijke bouwwerken zijn door heel Europa gevonden. Dolmen werden gedurende de hele prehistorie opgericht. De Nederlandse hunebedden stammen uit circa 3450 tot 3250 voor Christus.
MENHIRS
Vergelijkbare monumenten zijn de menhirs, bekend uit Astérix en Obelix. Deze lange, verticale stenen werden in heel Europa geplaatst, hoewel de meeste in Frankrijk zijn gevonden. Veel historici denken dat menhirs onderdeel waren van megalithische constructies, zoals Stonehenge, maar de stenen worden ook afzonderlijk gevonden. Wat de functie is, is niet duidelijk. Sommigen denken dat ze als een prehistorische kalender werden gebruikt, terwijl anderen geloven dat het heiligdommen waren voor druïdes of religieuze rituelen. De oudste menhirs dateren van 3.000 voor Christus.
MANNETJE VAN WILLEMSTAD
Een andere, opmerkelijke vondst uit prehistorisch Nederland is het Mannetje van Willemstad. Dit is een poppetje van ongeveer 12,5 centimeter hoog waarvan alleen het gezicht menselijke trekken heeft. Het mannetje werd op 8 meter diepte gevonden tijdens de aanleg van de Volkeraksluizen en stamt uit circa 4.450 voor Christus. De functie ervan is onbekend. Mogelijk diende het als speelgoed of als een ritueel voorwerp. Het mannetje is te zien in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
VENUS VAN WILLENDORF
Een andere prehistorische beeldje is de Venus van Willendorf. Dit 11,1 centimeter grote beeldje werd gevonden in Oostenrijk en stamt uit 24.000 tot 22.000 voor Christus. Opmerkelijk is dat het gemaakt is van kalksteen, een gesteente dat nergens in het gebied te vinden is. Ook de oorspronkelijke functie van dit beeldje is onbekend. Omdat de vrouwelijke geslachtskenmerken overdreven zijn afgebeeld, denken veel historici dat het diende als vruchtbaarheidssymbool.
Een studie door twee experts op het gebied van genomenstudies suggereren na nieuw onderzoek dat er in Iran een landbouwtraditie ontstond die niet werd overgenomen van kolonisten uit de Vruchtbare Halvemaan. Deze conclusie baseren zij op genetisch materiaal uit het Zagrosgebergte in Iran.
In 2003 werd er op het Indonesische eiland Flores de resten van een apart mensensoort gevonden, de Homo floresiensis. De discussie barstte los of dit ‘zieke’ individuen waren van de Homo spaiens of dat het ging om een ‘nieuw’ mensensoort. Door de meest recente vondsten op het eiland Flores lijkt deze discussie vanaf nu gesloten.
Een beetje geschiedenis… In de Grotten van Han schuilt een magnifieke ondergrondse wereld dat gedurende miljoenen jaren gevormd werd door kalksteen en regenwater. De grotten van Han vormen een stelsel van onderaardse grotten in Han-sur-Lesse nabij Rochefort, gelegen tussen de rivier de Lesse in de Belgische Ardennen. Het geheel staat bekend als een van de grootste grottencomplexen van Europa.
Onderzoek van de laatste jaren wijst uit dat de Neanderthalers een veel slimmer soort mensen waren dan werd aangenomen.Het idee dat hetom simpele en brutemensen ging, is niet meer van deze tijd. Zo hadden Neanderthalers een basiskennis van geneeskunde en koken en maakten ze gespecialiseerd werktuig van bot. In de Bruniquel grot nabij Toulouse vonden archeologen nog een bewijs vandeze intelligentie: twee kringen van afgehakte stalagmieten.
Archeologen claimen een fragment te hebben gevonden van één van de vroegst gemaakte bijlen met een handvat. In het noordwesten van Australië vonden ze een zeer kleine stenen vlok afkomstig van een dergelijke bijl. Het splintertje van basalt, zo groot als een vingernagel, is aan één kant glad. Experts schatten dat het tussen de 44.000 en 49.000 jaar oud is.
De Werkgroep Experimentele Archeologie (WEA) houdt zich bezig met de reconstructie van bepaalde aspecten van het leven in de Prehistorie. We doen onder andere experimenten met oude ambachten en het bereiden van voedsel op Prehistorische wijze. De WEA organiseert activiteiten op veel verschillende plekken in binnen en buitenland.
Russische jagers gingen in 2011 op zoek naar slagtanden van mammoeten op een steile oever waar eerder botten uit de prehistorie waren gevonden. Tot hun verbazing ontdekten ze een snuit van een puppy uit het permafrost steken. Onderzoekers vonden niet ver van deze plek nog een hondenlichaam. Vijf jaar later zijn wetenschappers over de hele wereld bij elkaar gekomen om de perfect bewaard gebleven puppy's te onderzoeken. Zij moeten 10.000 jaar onder het ijs hebben gelegen.
Tot voor kort was Archeologie Magazine vrijwel onvindbaar in boekhandel en kiosk. Maar we hebben goed nieuws voor archeologieliefhebbers: sinds afgelopen vrijdag is Archeologie Magazine verkrijgbaar in een groot aantal boekhandels en kiosken in het hele land. Snel naar de winkel dus!Dit kunt u van het nieuwste nummer verwachten:
Tot voor kort was Archeologie Magazine vrijwel onvindbaar in boekhandel en kiosk. Maar we hebben goed nieuws voor archeologieliefhebbers: sinds afgelopen vrijdag is Archeologie Magazine verkrijgbaar in een groot aantal boekhandels en kiosken in het hele land. Snel naar de winkel dus!Dit kunt u van het nieuwste nummer verwachten:
Tot voor kort was Archeologie Magazine vrijwel onvindbaar in boekhandel en kiosk. Maar we hebben goed nieuws voor archeologieliefhebbers: sinds afgelopen vrijdag is Archeologie Magazine verkrijgbaar in een groot aantal boekhandels en kiosken in het hele land. Snel naar de winkel dus!Dit kunt u van het nieuwste nummer verwachten:
Mysterieuze kleine stenen worden vaak gevonden in Neanderthaler kampen. Het was lange tijd niet bekend wat de functie van deze afgeschraapte steentjes was. Een team van onderzoekers uit Leiden en Delft gelooft echter dat het mysterie is opgelost. De kleine stenen, zo groot als dobbelstenen en bestaand uit mangaan of mangaandioxide, werden gebruikt als aanmaakblokjes. Dat is wat het team geleid door de Leidse archeologen Marie Soressi en Peter Heyes concludeert.
Zoekveld
Archeologie Magazine
Nieuwsbrief
Het beste van Archeologie Online in uw inbox?
Webform
Tekst onder formulier
Wij vinden privacy belangrijk. We gaan dan ook zorgvuldig met persoonsgegevens om. Lees er alles over in ons privacy-statement.
