SPECIAL het Oude Egypte verbeeld

Overblijfselen van en over het oude Egypte zijn vandaag de dag nog overal te zien. Ze herinneren aan een fascinerende godenwereld, zoektochten naar het eeuwige leven, trotse heersers en hun onderdanen.

Deze special bestaat uit de volgende vier artikelen:

• Gelukkig hebben we de prenten nog!

Dave Boots

Met het CT-scannen van mummies, hiërogliefen-software voor de computer en 3Dmapping om opgravingen mee in kaart te brengen is ook de egyptologie volop aanbeland in de 21^e eeuw. Maar wie denkt dat de 19^e-eeuwse boeken vol platen en tekeningen daarmee overbodig zijn geworden, heeft het mis. Ze zijn een informatiebron van onschatbare waarde.

• Een vergeten brief

Lara Weiss en Rob Demaree

In maart 1987 schreef Thomas Logan, toen hoofdconservator van de Egyptische collectie van het Oriental Institute in Chicago, een brief aan zijn Leidse collega, prof. Joris Borghouts. Thomas Logan vermoedde dat een kop van een beeld van Ramses VI uit zijn collectie kon behoren bij een torso van die farao in het Rijksmuseum van Oudheden. Dat Borghouts niet antwoordde, komt omdat hij de brief nooit heeft gelezen: de ongeopende envelop is onlangs door Rob Demaree teruggevonden in diens nalatenschap. Klopt Logans veronderstelling? Rob Demaree zocht het uit.

• Goden en doden in de vernieuwde Egyptezalen van het Allard Pierson

Ben van den Bercken

Onlangs werd de vernieuwde semipermanente opstelling in het Allard Pierson voltooid, na vier jaar verbouwen, inbreiden en herinrichten. De opstelling Van Nijl tot Amstel is nu te bewonderen met in vogelvlucht 10.000 jaar aan cultuurgeschiedenis die voert van de prehistorie van het Nabije Oosten, Egypte en Europa tot in het Amsterdam van nu. Ook de collectie Egypte met circa 7.000 voorwerpen is in een nieuw jasje gestoken. Verspreid in de zalen van Van Nijl tot Amstel, maar ook geconcentreerd in twee vernieuwde thematische Egypte-kabinetten. Die weerspiegelen de twee zwaartepunten van de collectie Egypte van het Allard Pierson: voorwerpen die te maken hebben met de Oudegyptische godenwereld; en voorwerpen die een rol spelen in de Oudegyptische zoektocht naar het eeuwig leven.

• Hommeles om een mummie

Mariëlle Bulsink

In de maanden mei en juni van 1922 was er in het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam een tentoonstelling te zien met de titel “De Mensch”. In deze expositie werd een zogenaamde ‘Aegyptische tent’ ingericht met meerdere objecten van het RMO in bruikleen. Wanneer de onderdirecteur van het RMO in augustus 1922 de geretourneerde bruiklenen naziet, mister een mummie. Het is het begin van een ‘welles-nietes’ over en weer, resulterend in diverse onderzoeken met boeiende, soms aandoenlijke getuigenverhoren.

En verder in dit nummer:

De Limes in Rheinland-Pfalz

Aan de Oostoever van de Rijn bij Rheinbrohl begon de Obergermanisch-Raetische Limes, een ruim zeshonderd kilometer lange, versterkte landsgrens die de Rijn met de Donau verbond. De eerste 75 kilometer daarvan doorkruiste de huidige deelstaat Rheinland-Pfalz. Alleen al op dit korte stuk bevonden zich tientallen wachtposten en een aantal versterkte legerplaatsen. Zowel de grens zelf - een aarden wal versterkt met een houten palissade - als wachtposten en andere verdedigingswerken zijn ook nu nog in het landschap zichtbaar.

Zaltbommel, vestingstad aan de Waal

Het meer dan 1.000 jaar oude Gelderse vestingstadje Zaltbommel is een vergeten juweel, met een stratenplan uit 1500 en interessante monumentale gebouwen uit de bloeitijd van de 14^e tot de 17^e  eeuw. De indrukwekkende St. Maartenskerk, bijvoorbeeld, met karakteristieke toren in nederrijnse gotiek of de middeleeuwse stadsmuur, en niet te vergeten het Stadskasteel Zaltbommel. De geschiedenis is nu nog overal in het stadje voelbaar.

Onderduikers en verzet in Zuid-Friesland

Ruurd Kok

De uitgestrekte veenpolder ten zuiden van het Friese Tjeukemeer biedt volop rust en ruimte. En niet alleen voor vakantiegangers. In de Tweede Wereldoorlog bood de polder onderdak aan vele onderduikers en een actieve groep verzetsmensen. Op dit grootste meer van Friesland speelde zich in de herfst van 1940 een incident af dat uiteindelijk het leven zou kosten van een jonge marineofficier, de eerste geheim agent uit Londen. Het verzet dat tijdens zijn missie nog grotendeels moest worden opgezet, werd in de loop van de oorlog steeds actiever, ook in Lemsterland. Zo vonden veel Joodse onderduikers een plek in de dorpen en op de boerderijen. Zoveel zelfs dat de omgeving wel ‘Het Jeruzalem van het Noorden’ werd genoemd.

Nederlands ‘fluitschip’ gevonden in de Baltische zee?

In 2014 werd in de Baltische Zee een wrak gevonden. Een Russische kruiser uit de Eerste Wereldoorlog, dacht men. Maar toen deze zomer duikers afdaalden naar de bodem op zo'n 85 meter diepte, werd duidelijk dat het wrak veel ouder is, waarschijnlijk is het een Nederlands fluitschip. De route naar de Oostzee was, meer dan welke andere handelsroute ook, de pijler onder het economische succes van de Gouden Eeuw. In topjaren voeren er soms wel 3000 Nederlandse schepen per jaar door de Sont, op weg naar de Oostzee voor hout, graan of andere producten.

Abonnees ontvangen dit nummer omstreeks 18 december.
Het nummer ligt 22 december in de winkels.

Lees meer in het komende nummer van Archeologie Magazine en profiteer van de aanbieding.

MELD JE AAN GEEF CADEAU