Oude Grieken

Zuid-Italiaanse stad koestert erfgoed in overvloedTekst en foto’s: Lou LichtenbergDe Zuid-Italiaanse stad Napels heeft de laatste tijd niet te klagen over belangstelling. En dat is niets nieuws, want al vele eeuwen slaagt de stad erin die interesse levendig te houden. Dat zij een ruime, gevarieerde geschiedenis heeft, is ook nog op talrijke plaatsen te zien. Eeuwenlange bewoning heeft er allerlei interessante sporen achtergelaten. We namen er een kijkje en ontdekten dat, naast het imago van drukte en troep behorend bij een metropool, Napels bijzonder veel archeologisch en historisch fraais te bieden heeft. De glans van dat erfgoed drukt dat negatieve beeld steeds meer naar de achtergrond, al zal het wel nooit verdwijnen. Feit is dat het de stad soms ook kleurt en contrasteert...

In het jaar 79 na Christus werd het stadje Pompeii bedolven onder een lavazee van de vulkaan Vesuvius. Na de instorting van één van de gebouwen en een muur in november 2010, wordt deze week begonnen met de restauratie van de trekpleister voor toeristen.Pompeii is de best bewaard gebleven Romeinse stad. De vulkaan Vesuvius barstte uit en bedolf het stadje en haar inwoners onder de lava. Op dit moment is de archeologische schat echter verwaarloosd. In november 2010 stortten zowel een gladiatorenschool als een muur in door waterschade. De toenmalige minister van Cultuur, Sandro Bondi, kreeg de kritiek dat hij niet voldoende middelen had vrijgemaakt voor het behoud van de historische stad. Na de instorting van de twee gebouwen, kreeg hij een motie van wantrouwen en trad vervolgens af.

Meer dan een halve eeuw geleden stak een toerist een stuk marmer, dat hij vond op de Akropolis, in zijn zak. Het Rijksmuseum van Oudheden overhandigt de steen morgen bij de opening van de tentoonstelling Corfu aan een delegatie van het Griekse Ministerie van Cultuur en Toerisme.Bij een vakantie in Griekenland in de jaren ’50 had een Nederlandse toerist een stuk marmer van 15 bij 5 centimeter mee naar huis genomen. Hij had het gevonden op de Akropolis. Twee jaar geleden belde hij het Rijksmuseum van Oudheden met de vraag of zij er belangstelling voor hadden. Wat de toerist niet wist, is dat het strafbaar is om archeologische gesteenten de grens over te nemen. Daarom mocht Ruurd Halbertsma, conservator van het museum, de vondst niet aannemen. ‘Zelfs het kleinste stukje antiek dat verwijderd wordt, doet ons Grieken pijn’, verklaarde de woordvoerder van de Griekse ambassade in Den Haag tegenover de Volkskrant.

De Amerikaanse archeologe Jeannine Davis-Kimball is ervan overtuigd dat ze het bewijs heeft gevonden dat het legendarische volk der amazones werkelijk heeft bestaan. Sterker nog: ze zegt een hedendaagse afstammeling van de amazones te hebben gevonden. Een aantal jaar geleden vond Davis-Kimball in het zuiden van Rusland en de Oekraïne een aantal grafheuvels (Koergan) waarin Scythische of Sarmatische vrouwen waren begraven. Niet met de grafgiften die men doorgaans in vrouwengraven vindt (sieraden, huishoudelijk gereedschap), maar met volledige wapenrustingen. In andere vrouwengraven vond ze skeletten met gebogen dijbenen en samengedrukt stuitbeen, wat erop duidt dat de vrouwen veel paard hadden gereden. Davis-Kimballs conclusie: in de Scythische en Sarmatische samenleving hadden vrouwen geen traditionele rol, maar waren ze gewaardeerde krijgers. En dat, zegt ze, is de basis van de Griekse verhalen over de amazones.

De Amerikaanse archeologe Jeannine Davis-Kimball is ervan overtuigd dat ze het bewijs heeft gevonden dat het legendarische volk der amazones werkelijk heeft bestaan. Sterker nog: ze zegt een hedendaagse afstammeling van de amazones te hebben gevonden. Een aantal jaar geleden vond Davis-Kimball in het zuiden van Rusland en de Oekraïne een aantal grafheuvels (Koergan) waarin Scythische of Sarmatische vrouwen waren begraven. Niet met de grafgiften die men doorgaans in vrouwengraven vindt (sieraden, huishoudelijk gereedschap), maar met volledige wapenrustingen. In andere vrouwengraven vond ze skeletten met gebogen dijbenen en samengedrukt stuitbeen, wat erop duidt dat de vrouwen veel paard hadden gereden. Davis-Kimballs conclusie: in de Scythische en Sarmatische samenleving hadden vrouwen geen traditionele rol, maar waren ze gewaardeerde krijgers. En dat, zegt ze, is de basis van de Griekse verhalen over de amazones.

In een afgelegen streek in noordoost Turkije, niet ver van de stad Trabzon, wordt een dialect gesproken dat volgens taalkundigen grote overeenkomsten vertoont met het oude Grieks. Het dialect, dat Romeyka wordt genoemd, kent geen geschreven vorm. De sprekers ervan leven in een geografisch en cultureel isolement. Zo trouwen ze zelden buiten de gemeenschap.