Oudheid

In de Westerse geschiedschrijving begint de oudheid omstreeks het jaar 3.000 voor Christus met de uitvinding van het schrift in Egypte en Mesopotamië. Omdat het alfabet zich echter maar zeer langzaam over het continent verspreidde, wordt dit tijdvak in veel landen ook nog beschouwd als onderdeel van de prehistoristorische Bronstijd (3.200 tot 800 voor Christus) en IJzertijd (800 tot 12 voor Christus).
Voor een verder onderscheid is de oudheid daarom verder onderverdeeld in drie afzonderlijke perioden:

  • Midden en Late Bronstijd (2.500 tot 1.200 v.C.)
  • Vroege IJzertijd (1.200 tot 800 v.C.)
  • Klassieke Oudheid (800 v.C. tot 476 na Christus).

De periode laat zich kenmerken door de opkomst van een aantal grote rijken en beschavingen, waaronder het Oude Egypte, het Hellenistische rijk van Alexander de Grote en het Romeinse Rijk. De plundering van Rome en de val van het West-Romeinse Rijk in 476 na Christus worden over het algemeen beschouwd als het einde van de oudheid.

In de grafkelder van een vrouw uit de IJzertijd in Noord-Frankrijk is een tandimplantaat gevonden. De vrouw stierf toen zij in de twintig was en had een ijzeren pin in haar gebit op de plaats waar haar bovenste snijtand hoorde te zijn. Het is mogelijk dat de pin een stuk hout of bot op zijn plek hield, die fungeerde als tand.
Op woensdag 11 juni 2014 opent in het dorp Le Ferriere, 60 km ten zuiden van Rome, de tentoonstelling Satricum. Scavi e reperti archeologici over 36 jaar archeologisch onderzoek door Nederlandse archeologen in de antieke stad Satricum (900-100 v.Chr.). Verspreid over vier verdiepingen van een geheel gerenoveerde 17de-eeuwse ijzerfabriek worden vondsten uit de grote tempel van Mater Matuta en de bijbehorende antieke stad getoond. De ruïnes van het tempelcomplex zijn vanuit het museum te bezoeken. De expositie loopt tot en met 11 januari 2015.
De Stichting Romeinse Limes Nederland heeft een nieuwe website, RomeinseLimes.nl, vol met historische informatie, inspiratie en ideeën voor activiteiten. De Romeinse Limes ligt grotendeels verborgen in de bodem, maar is op veel plaatsen toch zichtbaar gemaakt. Voor het eerst worden alle herinneringen aan de Limes samengebracht op één website, compleet met praktische informatie en suggesties voor wandelingen, fietsroutes, vaartochten en virtuele ontdekkingen.
De openluchttentoonstelling Beelden in Leiden op de Hooglandse Kerkgracht staat dit jaar in het teken van het materiaal beton. In het kader hiervan is werk van beeldhouwer Ruud Kuijer op vier Leidse locaties te zien, waaronder in het Rijksmuseum van Oudheden. Op deze kleine expositie in de Tempelzaal ziet u drie sculpturen van beton en keramiek. Als parallel uit de oudheid toont het museum er Romeins mozaïekwerk bij. Dit werd millennia eerder gemaakt met dezelfde materialen.
In het komende nummer van Archeologie Magazine pakken we uit met een special over keizer Augustus. Natuurlijk besteden we speciale aandacht aan de sporen die Augustus achterliet in de Lage Landen.
Twee oudtestamentische onderzoekers van de Protestantse Theologische Universiteit hebben twee Ugaritische kleitabletten uit de 13e eeuw v.Chr. geanalyseerd. De tabletten werden meer dan een eeuw geleden aangetroffen in Syrië en vertellen een mythe van Adam. Het mythische scheppingsverhaal op de tabletten heeft veel overeenkomsten met het Bijbelse scheppingsverhaal en kan de wijze waarop we deze interpreteren mogelijk veranderen.
Bij graafwerkzaamheden op de kruising van de Ruys de Beerenbroucklaan met de Bekkerweg in Heerlen is de Romeinse weg van Coriovallum (Heerlen) naar Aquis Granni (Aken) blootgelegd. Het is voor het eerst dat deze weg archeologisch is aangetoond. Doordat aan het begin van de 20e eeuw in deze buurt al veel graven zijn gevonden, werd verondersteld dat de weg hier ergens moest liggen.
Op deze lezingenavond in de Tempelzaal vertellen vier experts over Augustus, 'de eerste keizer'. Ze nemen elk een lezing van ca. een half uur voor hun rekening en vertellen hoe Gaius Octavius tot keizer Augustus werd uitgeroepen en het Romeinse keizerschap vorm gaf. De avond wordt georganiseerd in samenwerking met de Universiteit Leiden.
De oude Egyptenaren waren hoofdzakelijk vegetariër, al waren hun precieze eetgewoonten lange tijd onbekend. Een Frans onderzoeksteam heeft recentelijk door middel van het bestuderen van koolstofatomen in mummies onderzocht wat het eetpatroon van Egyptenaren was tussen 3500 v. Chr. en 600 n.Chr.
In de collectie van de negentiende-eeuwse apotheker en archeoloog Sir Henry Wellcome werd een gemummificeerde baby aangetroffen. Onduidelijkheden in de inscripties op de mummie zorgden voor twijfel over de authenticiteit van de gemummificeerde baby. Door middel van CT-scans is het mysterie nu opgelost.
In het Spaanse dorp Sant Elena werd door dieven een rotsschildering van 5.000 jaar vernield. De dieven probeerden het werk te stelen door de schildering uit te hakken, maar hun pogingen mislukten en vernielden de schildering. De rotsschildering behoorde tot de Unesco Werelderfgoedlijst.
De collectie sarcofagen van het British Museum te Londen wordt door een team van onderzoekers verder onderzocht door middel van zeer geavanceerde CT-technieken. Omdat mummies ernstig beschadigd raken wanneer men hen ontdoet van de lappen linnen, wordt er door middel van CT-scans nader onderzoek naar de lichamen gedaan.