Middeleeuwen

De middeleeuwen is de benaming voor het tijdvak uit de Westerse geschiedenis tussen het einde van de oudheid en het begin van de vroegmoderne tijd. Hoewel er onder historici onenigheid bestaat over de precieze afbakening van de periode, worden de middeleeuwen traditioneel gesitueerd tussen de 5e en de 15e eeuw. Als beginpunt wordt vaak gekozen voor de plundering van Rome in 476, die het definitieve einde van het West-Romeinse Rijk betekende.

Vervolgens worden de middeleeuwen opgedeeld in drie afzonderlijke periodes:

  • Vroege Middeleeuwen (500-1000)
  • Hoge Middeleeuwen (1000-1250)
  • Late Middeleeuwen (1250-1500)

De periode van de middeleeuwen wordt onder meer gekarakteriseert door de opkomst van het christendom en de voorlopers van de moderne staten. Tevens vonden er in dit tijdsvak veel militaire conflicten plaats, waaronder de Honderdjarige oorlog tussen Engeland en Frankrijk (1337-1453). Met de opkomst van het humanisme en de renaissance in de 14e en 15e eeuw kwamen de middeleeuwen ten einde en begon de nieuwe tijd.

Handelsroutes: van de prehistorie tot vroege MiddeleeuwenDe Jordaanse woestijnstad Petra was een knooppunt van handelsroutes. Waren er in de prehistorie, oudheid en Middeleeuwen ook handelsroutes en knooppunten elders in de wereld? Vier conservatoren van het Rijksmuseum van Oudheden geven (een deel van) het antwoord op deze vraag.
Archeologen hebben botresten van de Saksische koning Alfred de Grote (848- 26 oktober 899) gevonden. Dat beweert archeologe Katie Tucker van de Winchester University. Het heupbot, gevonden in een klooster in de stad Winchester in 1999, dateert uit de periode tussen 895 en 1017, de periode waarin Alfred de Grote is gestorven. Winchester was de hoofdstad van Wessex, het 9e-eeuwse rijk van de Saksische koning.
Onbekend maakt onbemind. Dit gezegde gaat zeker op voor de City of Norwich, de belangrijkste stad van het graafschap Norfolk. Bij een nadere beschouwing blijkt echter dat deze levendige stad zeer veel te bieden heeft, niet in de laatste plaats ook in de vorm van cultureel erfgoed. Het aantrekkelijke is tevens dat vrijwel alle voor een bezoek belangrijke plaatsen te voet te bereiken zijn. Het stadsbeeld wordt gedomineerd door een groot kasteel dat in het centrum midden op een heuvel staat.
In Zaballa, een verlaten middeleeuwse nederzetting in het huidige Iruña de Oca in het Spaanse Baskenland, zijn bij een verlaten middeleeuwse nederzetting wijngaarden ontdekt die stammen uit de 10e eeuw. Deze periode is relatief vroeg voor de bouw van wijngaarden, dus deze vondst is één van de oudste in zijn soort.
In een klooster in Sudan is een 900-jaar oude middeleeuwse crypte blootgelegd. In de crypte bevonden zich zeven natuurlijk gemummificeerde lichamen en de muren van de crypte waren bedekt met ‘magische’ inscripties. De vondst is gedaan in Oud Dongola, de hoofdstad van het middeleeuwse christelijke koninkrijk Makuria dat zich in het huidige Sudan bevond.
Het komende nummer van Archeologie Magazine is voor een belangrijk deel gewijd aan de geschiedenis van de prachtige stad Zwolle. We beginnen in de bronstijd, bij het ‘Woodehenge van Zwolle’, een constructie van palencirkels die misschien dienst deden als zonnekalender. Maar we nemen u ook mee naar Zwolle’s glorietijd, in de 15e eeuw, toen Zwolle een prominent lid was van de Hanze.
In de 12 Provinciën Lezingen van het Rijksmuseum van Oudheden spreken experts over uiteenlopende archeologische onderwerpen uit hun provincie. Het thema van de negende aflevering van deze lezingenreeks is Overijssel.
Omniboek-auteur Luit van der Tuuk wint de W.A. van Es-prijs met zijn boek De eerste Gouden Eeuw, handel en scheepvaart in de vroege middeleeuwen. Van der Tuuk ontving de prijs op 15 november op het nationale archeologiecongres in Groningen, de Reuvensdagen, uit handen van juryvoorzitter Ton Derks, universitair docent van de Vrije Universiteit te Amsterdam.
Frits van Oostrom, universiteitshoogleraar en letterkundige aan de Universiteit Utrecht, werkt aan een app die laat horen hoe het Nederlands in de middeleeuwen klonk. Hij presenteert de eerste opnames tijdens het Onze Taal-congres ‘De wortels van het Nederlands’ op 16 november in Breda. De gratis iPad-app Vogala is eind dit jaar te downloaden.
Werelderfgoed zoals de Chinese Muur, de Taj Mahal en Machu Picchu wordt binnenkort waarschijnlijk digitaal opgeslagen als 3D-model. Met dit initiatief van de Amerikaanse non-profit organisatie CyArk blijven de monumenten digitaal behouden ten behoeve van culturele, toeristische en educatieve doeleinden.
Wie voor 30 december 2013 een jaarabonnement neemt op Archeologie Magazine (6 nummers voor slechts € 27,50!) maakt kans op de Geschiedeniskalender 2014. We verloten maarliefst 15 exemplaren.
Geleerden hebben na onderzoek een Joods gebedenboek gedateerd. Het artefact stamt uit de 9e eeuw en is daarmee de oudste Joodse tekst in haar soort. De voormalig oudste gebedsteksten zijn namelijk van de 12e en 13e eeuw. De vondst biedt belangrijke informatie over het religieuze leven van Joden in deze periode.