Artikelen

De gemeentelijk archeoloog is een goed voorbeeld van een archeoloog die amper in het veld staat. Hij of zij is degene die is belast met interne organisatie en directievoering, advisering, voorlichting & publiciteit. De gemeentelijk archeoloog is alleen bij zeer hoge nood of een bijzonder opgraving nog in het veld te vinden. Wat doet hij dan wel?

Tweeduizend jaar geleden was Nederland een multiculturele samenleving. Thraciërs, Italianen en Spanjaarden leefden er zij aan zij met Bataven, Cananefaten en Friezen. Die mengeling van mensen en culturele tradities staat centraal in de Romeinenweek, van 29 april tot en met 7 mei. Tijdens deze week worden in heel Nederland activiteiten georganiseerd in het kader van de geschiedenis van ons land in de Romeinse tijd.

Veel archeologen begeleiden archeologische projecten. Allemaal vanuit hun eigen expertise: de periode, het deel van de wereld of een andere specialisatie waarop ze zijn afgestudeerd. De projectleider is vanwege zijn of haar specifieke kennis degene die het beste de sporen en vondsten kan determineren: wat is het, waar werd het voor gebruikt en hoe oud is het? Een opgraving waar voornamelijk sporen uit de bronstijd worden verwacht zal worden geleid door een projectleider met als afstudeerrichting de bronstijd. Het is fijn als een archeologisch team bestaat uit personen met verschillende expertises zodat je elkaar kunt aanvullen en aan de vraag van de opdrachtgever kunt voldoen.

Ga mee héél ver terug in de tijd in het Archeon. Ga naar het kamp van de jagers, bekijk het leen van de eerste boeren. Geniet in het Romeinse badhuis of laat je tot middeleeuwse ridder slaan. In het Archeon is heel veel te beleven.

In het veld gebeurt meer dan graven alleen. Voordat er een schep de grond ingaat, onderzoekt de archeoloog waar er precies gegraven moet worden. Klopt het beeld dat we zo vaak zien in de populaire cultuur van een archeoloog met een troffel en een tandenborstel op zak?

Eén van de bekendste, Nederlandse opgravingen werd een ruime eeuw geleden gedaan bij het Drentse Yde. Toen twee veenwerkers zich hier bezig hielden met turfsteken, vonden ze na lang getrek plots een zwart, leer-achtig hoofd tussen hun beugels. Later zou de - destijds schrikwekkende – verschijning bekend komen te staan als het meisje van Yde. Tijd voor een profiel van de legendarische opgraving.

De archeoloog in het veld heeft een aantal prachtige vondsten opgegraven, maar wat gebeurt er dan? Uiteindelijk moet er een rapport over de opgraving komen. Maar daarvoor moet er nog wel een hele hoop werk gebeuren. Wat een archeoloog niet in het veld of achter een bureau doet, gebeurt in het archeologisch depot.

Lang was het onduidelijk waar de roemruchte Engelse koning Richard III begraven lag. Richard III was een roemruchte Engelse koning, over wie maar weinig bekend was. Ook de locatie van het graf van Richard III was niet bekend, behalve dat het in Leicester moest zijn.

Archeologie is meer dan graven, scherven en skeletten. Binnen de archeologie zijn er veel vrijwilligers werkzaam, soms verbonden aan de plaatselijke organisatie soms aan de landelijke vereniging “AWN- vrijwilligers in de archeologie”. Deze vrijwilligers zijn de oren en ogen van de archeoloog. Zoals in een aantal van de andere artikelen te lezen is, zit de archeoloog vaak achter zijn bureau in plaats van met zijn laarzen in de modder. Wat als er ergens wordt gegraven? En wat als er leer gevonden wordt?

Veel mensen denken dat een archeoloog alleen opgraaft. Deze activiteit is dan misschien het meest zichtbaar, maar archeologie is veel meer dan opgraven.

Op 4 november 1922 ontdekte de Britse archeoloog Howard Carter de vrijwel ongeschonden tombe van de Egyptische farao Toetanchamon. Enkele maanden na de ontdekking overleed Lord Carnavaron, een Egyptoloog die samen met Carter de tombe had betreden. Een bekend historisch misverstand is dat deze plotselinge dood het gevolg was van de ‘Vloek van Toetanchamon’.

Wetenschappers afkomstig uit Australië en Groot-Brittannië hebben op de schedels van neanderthalers die gevonden zijn in grotten in België en Spanje resten van tandplak gevonden. Het is het oudste tandplak dat ooit geanalyseerd is en hieruit kan worden achterhaald wat onze voorouders aten. De conclusies van het onderzoek zijn gepubliceerd in het blad Nature.