Artikelen

Op 17 juni 1910 vond de Brabantse turfsteker Gebbel Smolenaars wel iets heel eigenaardigs. Hij stak die middag geen turf, maar een zilveren vergulden helm. Niet wetend wat hij gevonden had poetste hij zijn schat op en stelde hem thuis ten toon aan zijn dorpsgenoten. Toen de helm door het Rijksmuseum voor Oudheden voor 1200 gulden werd gekocht bleek echter dat het om een zeer bijzonder object ging.

Archeologie is de wetenschap die sporen uit het verleden, onze erfenis, bestudeert om het te reconstrueren en te begrijpen. Dergelijke overblijfselen, in het bijzonder de door de mens vervaardigde gebruiksvoorwerpen, worden bij opgravingen gevonden. Het wetenschappelijk onderzoek omvat die overblijfselen en het verband waarin zij worden aangetroffen.

De regioarcheoloog draagt zorg voor gemeenten die geen eigen gemeentelijk archeoloog hebben. Door met meerdere gemeenten in een gebied samen te werken, kan beleid, advies en uitvoering van archeologisch onderzoek goed worden gestroomlijnd. Doordat de regio-archeoloog zorgt dat alle bestaande kennis wordt gebundeld, kan hij of zij het werkveld goed overzien. Ook voorkomt het dat op de verkeerde plek wordt gezocht.

Iedereen kent het gouden masker van Toetanchamon en iedereen kent de Grote Piramide van Cheops. Het zijn stuk voor stuk iconen, maar wat veel mensen niet weten is dat het Egypte van de farao's nog eindeloos veel meer heeft te bieden. Zoals, bijvoorbeeld, een scala aan scarabeeën.

De gemeentelijk archeoloog is een goed voorbeeld van een archeoloog die amper in het veld staat. Hij of zij is degene die is belast met interne organisatie en directievoering, advisering, voorlichting & publiciteit. De gemeentelijk archeoloog is alleen bij zeer hoge nood of een bijzonder opgraving nog in het veld te vinden. Wat doet hij dan wel?

Tweeduizend jaar geleden was Nederland een multiculturele samenleving. Thraciërs, Italianen en Spanjaarden leefden er zij aan zij met Bataven, Cananefaten en Friezen. Die mengeling van mensen en culturele tradities staat centraal in de Romeinenweek, van 29 april tot en met 7 mei. Tijdens deze week worden in heel Nederland activiteiten georganiseerd in het kader van de geschiedenis van ons land in de Romeinse tijd.

Veel archeologen begeleiden archeologische projecten. Allemaal vanuit hun eigen expertise: de periode, het deel van de wereld of een andere specialisatie waarop ze zijn afgestudeerd. De projectleider is vanwege zijn of haar specifieke kennis degene die het beste de sporen en vondsten kan determineren: wat is het, waar werd het voor gebruikt en hoe oud is het? Een opgraving waar voornamelijk sporen uit de bronstijd worden verwacht zal worden geleid door een projectleider met als afstudeerrichting de bronstijd. Het is fijn als een archeologisch team bestaat uit personen met verschillende expertises zodat je elkaar kunt aanvullen en aan de vraag van de opdrachtgever kunt voldoen.

Ga mee héél ver terug in de tijd in het Archeon. Ga naar het kamp van de jagers, bekijk het leen van de eerste boeren. Geniet in het Romeinse badhuis of laat je tot middeleeuwse ridder slaan. In het Archeon is heel veel te beleven.

In het veld gebeurt meer dan graven alleen. Voordat er een schep de grond ingaat, onderzoekt de archeoloog waar er precies gegraven moet worden. Klopt het beeld dat we zo vaak zien in de populaire cultuur van een archeoloog met een troffel en een tandenborstel op zak?

Eén van de bekendste, Nederlandse opgravingen werd een ruime eeuw geleden gedaan bij het Drentse Yde. Toen twee veenwerkers zich hier bezig hielden met turfsteken, vonden ze na lang getrek plots een zwart, leer-achtig hoofd tussen hun beugels. Later zou de - destijds schrikwekkende – verschijning bekend komen te staan als het meisje van Yde. Tijd voor een profiel van de legendarische opgraving.

De archeoloog in het veld heeft een aantal prachtige vondsten opgegraven, maar wat gebeurt er dan? Uiteindelijk moet er een rapport over de opgraving komen. Maar daarvoor moet er nog wel een hele hoop werk gebeuren. Wat een archeoloog niet in het veld of achter een bureau doet, gebeurt in het archeologisch depot.

Lang was het onduidelijk waar de roemruchte Engelse koning Richard III begraven lag. Richard III was een roemruchte Engelse koning, over wie maar weinig bekend was. Ook de locatie van het graf van Richard III was niet bekend, behalve dat het in Leicester moest zijn.