Aan de oostelijke over van de Tigris lag ooit de grote stad Nineveh. Nineveh was de hoofdstad van het Nieuw- Assyrische rijk, een wereldrijk dat zich op het hoogtepunt van haar macht in de 7e eeuw voor Christus uitstrekte van de Middellandse Zee tot ver in het huidige Iran en van het huidige Turkije tot diep in Egypte.

Nineveh was een ware metropool met honderdduizend inwoners. De stad had een uitgebreide infrastructuur, grote tempels en paleizen en een bijzonder vernuftig netwerk van irrigatiewerken. Dankzij die uitgebreide waterwerken kon voldoende voedsel verbouwd worden om de grote bevolking van de stad te voeden.

Naam van Nineveh leeft voort

Hoewel Nineveh een uiteindelijk werd verwoest door oorlog, bleef de naam Nineveh symbool staan voor macht. In de Bijbel en Koran kwam de stad voor in de verhalen over Jona en de walvis, maar ook in de werken wetenschappers uit de klassieke oudheid, zoals Xenophon en Diodoros van Sicilië speelt de stad een rol. Zo bleef de naam van de stad doorleven.

Eerste reisverslagen over Nineveh

Hoewel de naam van Nineveh bleef voortleven dankzij de Bijbel, wist eigenlijk niemand in de westerse wereld hoe de stad er écht uit had gezien. Via de enkele reiziger die de stad in de middeleeuwen aandeed, kwam maar weinig informatie in West-Europa terecht. In de achttiende eeuw kwam daar verandering in. De Deense ontdekker Carsten Niebuhr bezocht in de jaren '50 van de 18e eeuw de resten van Nineveh. Zijn reisverslagen plaveiden de weg voor de eerste echte wetenschappelijke expedities, later in de 19e eeuw.

Archeologische onderzoeken

Claudius James Rich deed in de jaren '40 van de 19e eeuw onderzoek naar de ruïnes van Nineveh en bracht fragmenten van de grote reliëfs uit de paleizen van Nineveh mee naar Engeland. Dat was het begin van een lange periode van opgravingen op de site van Nineveh. Met name de Britse musea werden gevuld met opgegraven artefacten uit Nineveh.

Nineveh in de twintigste eeuw

In de twintigste eeuw groeide de nabijgelegen stad Mosul om de resten van Nineveh heen. Door de bewoners van de miljoenenstad bij de opgravingen en de conservering van de resten te betrekken, wisten Iraakse archeologen de vindplaats van Nineveh lang te behoeden voor vernietiging. De oorlogen in Irak, en vooral de moedwillige vernielingen die ISIS liet aanrichten vanaf 2014, laten zien dat het onderzoek dat door Niebuhr, Rich en hun opvolgers van onschatbare waarde is geweest. Hoewel veel overblijfselen van de eens machtige stad verloren zijn gegaan, is dankzij hun werk veel kennis over het Assyrische rijk bewaard gebleven.

Meer weten over de geschiedenis van Nineveh? In de tentoonstelling Nineveh in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden zie je meer over de archeologiesche opravingen op deze bijzondere plek. Te zien tot en met 25 maart 2018.