De blootlegging van de 476.000 jaar oude houten constructie.
Larry Barham, University of Liverpool, via EurekAlert.
De 10 opmerkelijkste vondsten van 2023
Archeologen hebben in 2023 weer bijzondere vondsten gedaan die een mooi inkijkje geven in het verleden. Van het ‘Stonehenge van Nederland’ tot 73 opgegraven mummies in Peru, wij zetten hier de 10 meest opmerkelijke vondsten voor je op een rij.
De opgraving in Tiel met een reconstructie van een grafheuvel.
Tiel.
1. Het ‘Stonehenge van Nederland’
Van de zomer hebben archeologen een heiligdom opgegraven van 4.000 jaar geleden; voor Nederlandse begrippen een zeldzame vondst. Het heiligdom bestond uit drie aarden grafheuvels waarvan één met een zonnekalender erop. De vondst stamt uit de bronstijd en is 800 jaar in gebruik geweest voor offers, begrafenissen, feesten en andere rituelen. Net als bij Stonehenge speelde de stand van de zon een belangrijke rol voor de religieuze ceremonies bij het heiligdom, waardoor het onironisch het ‘Stonehenge van Nederland’ genoemd mag worden.
De blootlegging van de 476.000 jaar oude houten constructie.
Larry Barham, University of Liverpool, via EurekAlert.
2. Oudste houten bouwwerk ter wereld
Onze voorouders waren een half miljoen jaar geleden al in staat om houten bouwwerken te maken. Dit is veel eerder dan werd gedacht. Deze herfst vonden onderzoekers een houten constructie van minstens 476.000 jaar oud in Zambia, wat het het oudste houten bouwwerk ter wereld maakt. Extra bijzonder is dat de constructie zelfs nog ouder is dan de homo sapiens, oftewel de moderne mens.
De sporen beelden 40 verschillende diersoorten af
Andreas Pastoors, CC-BY 4.0
3. Rotstekeningen van pootafdrukken van 40 verschillende diersoorten
In september vonden archeologen in Namibië rotstekeningen waarin geen enkel detail leek te ontbreken. De rotstekeningen uit de steentijd (4000 - 2000 v.Chr.) beeldden namelijk 407 pootafdrukken af, waarvan 90 procent te herleiden is tot 40 verschillende diersoorten. Daarnaast waren er ook 106 menselijke voetafdrukken afgebeeld. De unieke tekeningen zijn zo gedetailleerd dat professionele spoorzoekers per spoor konden vaststellen om welk geslacht, leeftijdscategorie en welke poot van het dier het ging.
Opgegraven resten van een schedel tussen twee benen geplaatst
Detekt usługi archeologiczne
4. ‘Vampiermassagraf’
In de zomer vonden archeologen in een Pools dorpje een negentiende-eeuws massagraf met zo’n 450 lichamen. Volgens de leidende archeoloog van de expeditie waren er aanwijzingen dat een deel van de lichamen was onthoofd om te voorkomen dat ze op zouden staan uit hun graf. Vanuit de Poolse folklore werd er geloofd dat de dorpelingen van Luzino vampiers waren. Onthoofding was in het plaatselijke bijgeloof de enige manier om te voorkomen dat vampiers ontwaakten.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Beeld van Bes, een veelzijdige Egyptische god
Onceinawhile, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
5. Egyptische toverdrank
Van de zomer deden Italiaanse en Amerikaanse onderzoekers een opmerkelijke vondst in een tweeduizend jaar oude Egyptische vaas. Na een chemische analyse van de inhoud van de Ptolemeïsche vaas trof het onderzoeksteam twee soorten hallucinogene bestanddelen aan in de afgenomen monsters. Naast de hallucinogene bestanddelen zat er gegist fruit, koninginnengelei, bloed, borstmelk en baarmoederhalsslijm in de vaas. De vaas, afkomstig uit de Fajoemregio, droeg een afbeelding van Bes, een populaire god die breed werd aanbeden door de oude Egyptenaren.
Dankzij een speciaal metalen frame konden de archeologen opgravingen op een stuk van een vierkante meter uitvoeren
©: Ruth Blankenfeldt
6. Het ‘Atlantis van de Noordzee’
Dit voorjaar trof een team van archeologen sporen aan van een middeleeuwse kerk op de bodem van de Waddenzee, bij de kust van het Duitse Sleeswijk-Holstein. Vermoedelijk maakte het bouwwerk deel uit van Rungholt, een havenstad die 650 jaar geleden in de zee verdween. Over de verdwijning van dit ‘Atlantis van de Noordzee’ doen veel verhalen ronde, maar fysiek bewijs was altijd zeldzaam. Deze ontdekking heeft hier mogelijk verandering in gebracht.
Een van de mummies met een masker op
PUCP Archaeology Program “Valley of Pachacámac”, gepubliceerd onder CC BY-SA 4.0
7. 73 mummies opgegraven
In november vonden archeologen in de buurt van de Peruaanse hoofdstad Lima maar liefst 73 mummies van zo’n 1.000 jaar oud. De overledenen waren van top tot teen in kleurrijke en versierde doeken gewikkeld en waren bijzonder goed bewaard gebleven. De mummies, waarvan sommige gekerfde houten maskers droegen, kwamen uit de tijd van het Wari-rijk (ca. 600 – 1100), een voorloper van het Inca-rijk. De archeologen deden de vondst onder een muur uit de Inca tijd op de archeologische vindplaats Pachacamac.
Dit ijzeren zwaard bij Nara viel direct op vanwege zijn lengte (2,3 meter)
Nara prefectural Archaeological Institute of Kashihara
8. Reuzenzwaard van 2,3 meter lang
Dat er zwaarden in grafheuvels worden gevonden, lijkt op zich niet zo bijzonder. Maar dit exemplaar in Japan sprong er toch net wat meer uit. Begin dit jaar troffen archeologen namelijk een ‘reuzenzwaard’ van maar liefst 2,3 meter aan in een 1.600 jaar oude Japanse grafheuvel. In een gevecht was dit wapen volgens experts waarschijnlijk nooit gebruikt, ze gingen ervan uit dat het vooral een ceremoniële functie had: het graf beschermen tegen kwade geesten.
Digitale reconstructie van de tempel van Girsu
© Dani Tagen/The Girsu Project
9. Soemerisch paleis van 4.500 jaar oud
Eerder dit jaar ontdekte een team van archeologen een paleis en tempel in Zuid-Irak. De onderzoekers deden hun vondst op de archeologische vindplaats van Girsu, een millennia-oude Soemerische stad. In de overblijfselen van het paleis werden meer dan 200 spijkerschrift tabletten gevonden met informatie over Girsu. Verder onderzoek naar de ontdekking kan archeologen hopelijk meer vertellen over het functioneren van de oude stad, aangezien hier nog maar weinig over bekend is.
Figure 3. Site 2: (A) stratigraphy showing ichnosite location; (B) 3D photogrammetry model of hominin track – horizontal and vertical scales are in metres.
Charles Helm
10. 153.000 jaar oude voetafdruk
Aan het begin van de zomer ontdekten archeologen in Zuid-Afrika voetafdrukken van een Homo sapiens, die ongeveer 153.000 jaar oud waren. Dit zijn de oudst bekende menselijke voetsporen die tot nu toe zijn gevonden. In totaal vonden de onderzoekers zeven archeologische vindplaatsen met sporen die achtergelaten zijn door mensen. De sporen werden net ten oosten van het zuidelijkste punt van Afrika ontdekt, tientallen kilometers landinwaarts vanaf de oude kustlijn van 153.000 jaar geleden.
