De blootlegging van de 476.000 jaar oude houten constructie.
Larry Barham, University of Liverpool, via EurekAlert.
Oudste houten constructie ter wereld opgegraven in Zambia
Onze voorouders waren een half miljoen jaar geleden al in staat om houten constructies te bouwen. Dat is veel eerder dan tot nu toe voor mogelijk werd gehouden, blijkt uit onderzoek van de Britse universiteiten van Liverpool en Aberystwyth. Onderzoekers hebben een in goede staat verkerende houten constructie opgegraven bij de Kalambo-waterval in Zambia. De constructie is minstens 476.000 jaar oud en is daarmee het oudste bekende houten bouwwerk ter wereld. Extra bijzonder is dat deze constructie hiermee zelfs nog ouder is dan de homo sapiens: de moderne mens.
Tekst: Giuseppe Boccucci
Zeldzame vondst
De onderzoekers hebben de constructie opgegraven aan de bovenzijde van de waterval aan de oever van de Kalambo-rivier. De zogeheten Kalambo-structuur bestaat uit twee blokken die aan elkaar zijn bevestigd. Op het hout zijn sporen terug te vinden die erop wijzen dat het met stenen gereedschap bewerkt is. De ongeveer anderhalve meter lange constructie vormde waarschijnlijk het fundament voor een houten platform of onderkomen.
De 235 meter hoge Kalambo-waterval in Zambia, de op één na hoogste waterval van Afrika.
Humphrey Kaburu, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons.
Met behulp van zogenaamde luminescentiedatering konden experts van de Universiteit van Aberystwyth vaststellen hoe oud het bouwwerk was. Dit is een techniek waarmee archeologen kunnen kijken wanneer de mineralen in de grond van een vindplaats voor het laatst aan zonlicht zijn blootgesteld. Hieruit bleek dat de constructie op zijn minst 476.000 jaar oud is. Rondom de Kalambo-waterval zijn in de afgelopen zeventig jaar vaker objecten uit de steentijd opgegraven, maar niet eerder werd er zo’n oud object opgegraven als de Kalambo-structuur. De menselijke aanwezigheid bij de waterval blijkt hiermee dus veel ouder te zijn dan gedacht.
Deze vondst is uitzonderlijk zeldzaam. Hout wordt namelijk zelden aangetroffen bij opgravingen uit de prehistorie, aangezien hout normaal gesproken na verloop van tijd wegrot. Een mogelijke verklaring voor de goede staat van de Kalambo-structuur is het hoge waterpeil in de grond waarin het bouwwerk is gevonden. Het water heeft het afbraakproces van het hout dusdanig weten te vertragen dat het hout nu nog intact is.
Volledige weergave van de Kalambo-structuur, met links de schematische weergave van de constructie.
Larry Barham, University of Liverpool, via EurekAlert.
‘Steentijd is slechts een label’
De vondst van de Kalambo-structuur ondermijnt het heersende beeld dat de voorlopers van de moderne mens een zwervend bestaan hadden. Het laat zien dat de voorgangers van de homo sapiens ook in staat waren om constructies te maken van hout, wat erop duidt dat deze mensachtigen regelmatig terugkwamen op de plek boven de waterval. Voorheen was er alleen bewijs gevonden dat de mens in de steentijd hout slechts gebruikte voor het aansteken van vuur en het maken van speren, niet voor het vervaardigen van dergelijke constructies.
Hoogleraar Larry Barham (r) tijdens de opgraving van de houten constructie aan de over van de Kalambo-rivier.
Larry Barham, University of Liverpool, via EurekAlert.
Larry Barham, hoogleraar archeologie aan de Universiteit van Liverpool, stelt dat de vondst van de houten structuur getuigt van een vorm van intelligentie die niet eerder bekend was. De mensachtigen die een half miljoen jaar geleden rondom de Kalambo-waterval leefden waren al in staat om zijn leefomgeving zelf vorm te geven. De mensachtigen zijn hiermee de eerst bekende wezens die dergelijke constructies bouwden. Aangezien de waterval en de omliggende bossen een bron zullen zijn geweest van levensmiddelen, is het goed mogelijk dat deze mensensoort al een half miljoen jaar geleden op een vaste plek verbleef. Daarom stelt Barham ook dat het begrip ‘steentijd’ slechts een label is en niet noodzakelijkerwijs van toepassing is op onze voorouders die een half miljoen jaar geleden rond de Kalambo-waterval leefden.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
