Archeologisch onderzoek naar grafgiften en skeletmateriaal uit het oudste grafveld in Nederland toont aan dat de man-vrouwverhoudingen 7.000 jaar geleden minder traditioneel waren dan vaak wordt gedacht. Dit concludeerden onderzoekers van Archol, het Rijksmuseum van Oudheden en Universiteit Leiden na onderzoek in Elsloo, Limburg.

Nieuwe analyses

Het team van onderzoekers, bestaande uit chemisch analisten, fysisch-antropologen, en archeologen keek voor het onderzoek naar de grafgiften en botresten van het grafveld van Elsloo in de gemeente Stein. Eerst bepaalden de onderzoekers door middel van nieuwe analyses van de crematieresten wat het geslacht van verschillende de stoffelijke overschotten was. Vervolgens keken ze welke soort grafgiften er in de graven van de mannen en vrouwen was teruggevonden. Hieruit bleek dat vuurstenen pijlpunten en stenen bijlen, voorwerpen waarvan werd geacht dat deze enkel bij mannen in het graf werden meegegeven, net zo vaak bij vrouwen in het graf lagen. Dit geeft een beeld dat niet strookt met de traditionele opvatting waarin mannen jagers, herders, krijgers en bouwers zijn, en vrouwen zorgers en pottenbakkers. 

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

Leeftijd

Geslacht maakte misschien geen verschil, leeftijd wel. Bij de resten van oudere mensen, vooral vrouwen, waren veel giften en ornamenten gevonden. Volgens de onderzoekers wijst dit erop dat ouderdom 7.000 jaar geleden waarschijnlijk een zekere status met zich meebracht. Dit ondersteunt de gedachte dat er voor de ouderen in de gemeenschap een kennisrol was weggelegd, waarbij ze tevens het contact onderhielden met de ouderen van andere nederzettingen. Daarnaast is er een grote kans dat er een soort begrafenisceremonie was, door de grafgiften, maar ook omdat veel overledenen bedekt waren met een laagje rode oker.

Oudste grafveld in Nederland

Het Neolithische grafveld in Elsloo hoorde bij een Lineaire Bandkeramiekcultuur. Dit waren de eerste nederzettingen rond 7.000 jaar geleden (5100-4950 v.Chr.)  in Europa. Ze danken hun naam aan de potten die ze maakten, met kenmerkende gelijnde banden erop. Het grafveld in Elsloo werd omstreeks de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw opgegraven onder leiding van wijlen professor Modderman na vooronderzoek van amateurarcheologen H.J.Beckers Sr en G.A.J. Beckers jr. De afgelopen decennia  is er, naar mate de onderzoekstechnieken verbeterden, steeds meer onderzoek geweest naar de vondsten van de Bandkeramiekers.

De Bandkeramiekers staan ook wel bekend als de 'eerste boeren van Europa'.In tegenstelling tot de jager-verzamelaars vestigden ze zich namelijk op vaste locaties in Centraa- en Noordwest-Europa, waaronder het hedendaagse Limburg. Ze verbouwden de vruchtbare lössgronden aldaar en sloegen voedsel op voor barre tijden. De Bandkeramiekers wisten zo te floreren en groeiden als bevolking snel. De vondsten uit Elsloo zijn in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden te zien tot eind juni 2023.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!