Een versierde pot gevonden in Dalfsen
Carolien Prins / ADC
5.000 jaar oud grafveld in Dalfsen blijkt archeologische goudmijn
Archeologische opgravingen ter voorbereiding van een groot bouwproject in Dalfsen leidden in 2015 tot de ontdekking van het grootste grafveld van Europa uit de tijd van de hunebedbouwers (ca. 3.400-2.750 v.Chr.). Dit leidde tot een nieuw wetenschappelijk onderzoek naar deze periode. De resultaten van het onderzoek zijn nu gepubliceerd: de bewoners van het prehistorische Overijssel bouwden hunebedden zonder stenen.
De vondst in 2015
Archeologen van het archeologisch bureau ADC ArcheoProjecten deden in 2015 in het oosten van het Overijsselse dorp Dalfsen een vondst die een ‘doorbraak in geschiedschrijving’ betekende, zo concludeerden verschillende wetenschappers destijds. De afgelopen paar jaar hebben onderzoekers de vondsten verder onderzocht, in de hoop meer te weten te komen over de leefwijze van de prehistorische inwoners van het huidige Overijssel. De resultaten van het wetenschappelijk onderzoek zijn nu gepubliceerd.
In het grafveld van 120 bij 20 meter werden 142 graven gevonden, elk geschikt voor één persoon. Bovendien vonden archeologen meer dan tweehonderd grafgiften zoals trechterbekers, kralen en stenen bijlen, afkomstig uit de periode 3.000-2.800 v.Chr. In deze periode was de Trechtercultuur (ca. 4350-2.800/2.700 v.Chr.) dominant in Noord-Europa, waaronder in grote delen van het huidige Nederland. In 2015 concludeerden de archeologen daarom al dat het grafveld veel werd gebruikt door de lokale gemeenschap.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Archeologisch onderzoek in Dalfsen
Carolien Prins / ADC
Familiebegraafplaats
Doordat elk graf één persoon met enkele grafgiften bevatte, konden de wetenschappers goed onderzoek doen naar de overledenen. Uit het onderzoek blijkt dat er tweehonderd jaar lang leden van enkele families uit de directe omgeving van Dalfsen werden begraven op het grafveld. De zorgvuldige plaatsing van grafgiften en andere voorwerpen in de graven wijzen er volgens de onderzoekers op dat de bewoners het belangrijk vonden dat hun familieleden een waardige begrafenis kregen. De archeologen vonden ook kindergraven, wat doet vermoeden dat alle familieleden van de gemeenschap op dezelfde begraafplaats kwamen te liggen. Bovendien werden leden van dezelfde familie vaak bij elkaar in de buurt begraven, wat het belang van de familieband benadrukt.
Hoewel de gemeenschap uit verschillende families bestond, wilden ze waarschijnlijk ook eenheid uitstralen. Daarom bouwden ze een groot grafmonument, door een heuvel op te werpen. Dit werd de centrale plek in het grafveld. In de heuvel werden bovendien enkele mensen begraven. Het doet denken aan de hunebedden die veel in het noordwesten van Nederland zijn gevonden, alleen gebruikten de bewoners in dit geval geen grote stenen om hun monument te bouwen.
Een van de grafkuilen, met bekers en een bijl
ADC
Iedereen gelijk
De onderzoekers concluderen ook dat er amper hiërarchische verschillen waren tussen de overledenen, omdat alle graven er ongeveer hetzelfde uitzien. Er zijn enkele uitzonderingen: bij een aantal graven werd bijvoorbeeld een bijzonder object meegegeven, mogelijk omdat iemand een speciale vaardigheid had. Bovendien is het enige verschil tussen de kindergraven en die van volwassenen dat de laatste rustplaatsen van de kinderen kleiner waren. Dit wijst erop dat het onderscheid tussen volwassenen en kinderen 5.000 jaar geleden niet heel groot was.
Trechterbekercultuur
Tussen ongeveer 4350 en 2.750 v.Chr. bestond in Noord-Europa de Trechterbekercultuur, vernoemd naar het destijds veelgebruikte aardewerk in de vorm van een trechter. Mensen uit de Trechterbekercultuur woonden in kleine gemeenschappen, waarbij ze leefden van zowel landbouw als het jagen en verzamelen. De cultuur was in Nederland vooral in het huidige Drenthe en Groningen dominant, en staat bekend om de hunebedden die ze hier heeft achtergelaten. Dit waren grote grafkamers van zwerfstenen, die werden gebruikt als begraafplaatsen en grafmonumenten. De huidige vondst laat dus zien dat leden van de Trechterbekercultuur in Nederland hun doden ook in grafvelden begroeven, en niet alleen in hunebedden.
Het grootste hunebed van Nederland in Drenthe
Richard Broekhuijzen, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
De voorwerpen die archeologen vonden tijdens de opgravingen in 2015, zijn nu opgeslagen bij de Universiteit van Groningen. Hier worden ze gerestaureerd, zodat ze in de toekomst tentoongesteld kunnen worden. Het onderzoek over de vondst in Dalfsen is gepubliceerd onder de naam ‘Making a Neolithic non-megalithic monument’.
Bronnen: ADC, NOS, NOS, Historiek
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
