Een internationaal team van archeologen heeft in Portugal prehistorische gereedschappen opgegraven. Deze vondsten wijzen erop dat de moderne mens 41.000 tot 38.000 jaar geleden al West-Europa bereikte, 5.000 jaar eerder dan tot nu toe werd aangenomen. Hierdoor overlapte de aanwezigheid van de moderne mens mogelijk met die van de neanderthalers. Dit werpt nieuw licht op de migratie van onze verre voorouders.

Onderzoekers ontdekten deze gereedschappen in de grot ‘Lapa do Picareiro’, in Centraal Portugal. Vanwege de archeologische rijkdom van deze locatie, worden hier al 25 jaar lang opgravingen gedaan. Een internationaal team van onderzoekers onder leiding van Jonathan Haws (University of Louisville) stuitte hier op diverse stenen gereedschappen. Analyse van de vondsten wees uit dat die 41.000 tot 38.000 jaar oud zijn. Het gaat hier om artefacten uit het Aurignacien; technologie die met de vroege moderne mens in Europa wordt geassocieerd. Dit lijkt erop te wijzen dat de moderne mens rond deze tijd het uiterste westen van Europa al had bereikt. Hierdoor komt de migratie van onze verre voorouders in een heel ander licht te staan.

Snelle migratie

De gevonden gereedschappen wijzen er namelijk op dat de moderne mens het uiterste westen van Europa 5.000 jaar eerder bereikte dan tot nu toe werd aangenomen. Eerdere opgravingen in Bajondillo aan de Spaanse zuidkust leken dit ook al te suggereren, maar deze conclusies waren omstreden. Nu lijken de opgravingen in Picareiro deze conclusie echter te bevestigen. Dit zou betekenen dat onze verre voorouders zich in een paar duizend jaar vanuit Zuidoost-Europa tot aan de westkust van het continent verspreidden. Waarschijnlijk hebben ze hierbij de grote rivieren gevolgd, maar het is ook mogelijk dat ze langs de kustlijn zijn getrokken.

Neanderthalers

Voorheen gingen onderzoekers er namelijk van uit dat de moderne mens pas in het uiterste westen van Europa arriveerde nadat de neanderthaler verdwenen was. In een nabijgelegen grot, Oliveira, zijn echter aanwijzingen gevonden dat de neanderthalers tot 37.000 jaar geleden deze regio bevolkten. Ook in Gibraltar zijn er sporen van neanderthalers gevonden. Dit wijst erop dat de moderne mens in Zuidwest-Europa arriveerde toen de neanderthalers hier nog aanwezig waren. Mogelijk hebben beide groepen zelfs duizenden jaren in dezelfde regio geleefd.

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!

---

Vermenging?

Volgens Haws kan deze ontdekking zowel nieuw licht werpen op de migratie van de moderne mens als de verdwijning van de neanderthalers. Als beide groepen immers millennia in het hetzelfde gebied verbleven, is er mogelijk ook contact tussen hen geweest. De laatstee jaren duiken er steeds meer aanwijzingen op dat er vermenging tussen de mens en de neanderthaler heeft plaatsgevonden. De opgraving in Picareiro lijkt dus goed in dit plaatje te passen. Volgens sommige theorieën, zouden de neanderthalers hier uiteindelijk bij zijn geassimileerd, wat hun verdwijning zou verklaren. Dit zou tevens de reden zijn waarom veel Europeanen vandaag de dag genen van neanderthalers in hun DNA hebben.

Verschillende gereedschappen

Toch ligt de oorzaak van het uitsterven van de neanderthalers hiermee nog niet vast. De neanderthaler-gereedschappen in Oliveira waren namelijk van dezelfde technologie als de neanderthalers in de millennia daarvoor gebruikten. De vondsten in Picareiro verschilden hier duidelijk van. Niets wijst er dus op dat er een uitwisseling van technologie tussen beide groepen heeft plaatsgevonden. De verdwijning van de neanderthalers kan bovendien ook net zo goed door andere factoren zijn veroorzaakt. Volgens de sedimentlagen werd het klimaat op het Iberische Schiereiland in deze zelfde periode namelijk een stuk kouder en droger. Dit kan de leefomgeving van de neanderthalers hebben verstoord, waarmee de weg vrij kwam voor de moderne mens.

Desalniettemin stelt de vondst in Picareiro veel van de bestaande opvattingen over de migratie van de moderne mens in Europa ter discussie. Onderzoekers hopen dan ook dat toekomstige opgravingen zullen helpen om dit raadsel op te lossen. In Picareiro wordt het graafwerk in elk geval voortgezet.

Bronnen: University of Louisville, Cosmos Magazine