Het zou zomaar kunnen dat de Vikingen lepra meenamen naar Ierland. Dat concludeerden archeologen van de Queen’s University Belfast, de University of Surrey en de University of Southampton nadat zij onderzoek deden naar vijf skeletten in Ierland.

Van de vijf skeletten kwamen er drie uit Dublin, een uit Ardreigh en een uit Armoy. De skeletten toonden alle vijf sporen van lepra en dat bleek na onderzoek ook te kloppen. De resten van de leprabacterie op de skeletten werden genetisch onderzocht. Ook werden de gebitten van de skeletten onderzocht, om te achterhalen waar de mensen vandaan kwamen. De genetische codes van de bacteriestammen werden ook vergeleken met die van vergelijkbare bacteriestammen op het Europese vasteland.

Ierse leprabacterie afkomstig uit Scandinavië

Uit dat onderzoek bleek dat de leprabacteriën afkomstig waren van twee stammen, die beiden uit de periode van de tiende tot de dertiende eeuw stamden. Beide bacteriestammen kwamen niet uit Ierland. Een kwam uit Scandinavië en hoewel de ander waarschijnlijk zijn oorsprong had in het Midden-Oosten, had ook die bacteriestam grote overeenkomsten met stammen van leprabacteriën in Scandinavië. Daardoor lijkt het er volgens de onderzoekers op dat ook die stam via Scandinavië in Ierland terecht is gekomen. 

Patiënten van buiten Ierland

Ook opvallend was dat de drie mensen van wie de skeletten in Dublin werden opgegraven, alle drie niet uit Dublin kwamen. Een van hen kwam waarschijnlijk wel uit Noord-Ierland of Engeland, maar uit isotopenonderzoek naar de gebitten van de andere twee bleek dat zij waarschijnlijk uit Scandinavië kwamen.

Middeleeuws Dublin levendige haven

Daarmee is nog niet gezegd dat deze drie skeletten de drie zijn die lepra naar Ierland hebben gebracht. Wel laten de resultaten van het onderzoek zien dat Ierland en vooral de regio Dublin in de middeleeuwen geen geïsoleerde gebieden waren. Zeker Dublin was tijdens de middeleeuwen een belangrijke en levendige haven die in contact stond met grote delen van Europa. Maar die levendigheid had dus ook een keerzijde: ziektes zoals lepra staken de zee over naar het eiland. 

Het onderzoek naar de herkomst van lepra in Ierland kan veel inzicht geven over de verspreiding van de ziekte. Want hoewel Ierland in de middeleeuwen geen geïsoleerd gebied was, werd het eiland niet bezet door de Romeinen. Daarna had het eiland slechts een kleine instroom van Angelsaksische kolonisten. Daardoor is Ierland wat betreft de verspreiding van Lepra een relatief geïsoleerd gebied. Maar juist dat maakt Ierland voor archeologen een waardevol onderzoeksgebied.

Bron:

PLOS One: Leprosy at the edge of Europe—Biomolecular, isotopic and osteoarchaeological findings from medieval Ireland