Vandaag, op 8 december, wordt in museum Batavialand in Lelystad de Dag van de Historische Maritieme Archeologie in Nederland gehouden. Maritieme archeologie is een tak van archeologie die zich richt op het onderzoek van onder water liggende plaatsen, scheepswrakken en andere overblijfselen die zich op de bodem van waterlichamen bevinden. Door het bestuderen van verzonken cultureel erfgoed, zoals scheepswrakken, handelsroutes en oude kustnederzettingen, krijgen onderzoekers inzicht in de maritieme geschiedenis In dit artikel leggen we uit hoe geven we drie voorbeelden van belangrijke vondsten uit de maritieme archeologie.

Bij maritiem archeologisch onderzoek wordt van oudsher gebruik gemaakt van duikers. Sinds de technologische ontwikkelingen van de twintigste eeuw wordt er ook gebruik gemaakt van sonar en robotica om de onder water gelegen objecten, zoals scheepswrakken, te kunnen lokaliseren. Op het eerste gezicht lijken de vondsten, die meestal bestaan uit scheepswrakken, weinig te vertellen over het verleden. Maar schijn bedriegt: De vondsten kunnen iets zeggen over onder anderen handelsnetwerken, culturele contacten, zeeslagen en migratiepatronen. 

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

---

Voorbeelden van maritieme archeologie in Nederland

Maritieme archeologie richt zich op een vrij specifiek, maar zeker niet onbelangrijk onderdeel van de geschiedenis. Vooral bij een land als Nederland met een rijke zeevaarthistorie is maritieme archeologie een belangrijke aanvulling op de geschiedenis. Hieronder volgen drie vondsten in Nederland die een voorbeeld zijn van maritieme archeologie:

De Kamper Kogge

In 1981 werd in de buurt van Zeewolde een scheepswrak opgegraven van een veertiende-eeuws koggeschip. De kogge was een veelvoorkomend handelsschip in Noord-Europa tijdens de middeleeuwen. Het schip had de stad Kampen als zijn thuishaven en werd gebruikt voor de bloeiende handelsactiviteiten van de Hanze. Dit was een middeleeuws handelsverbond tussen steden aan de Zuiderzee en Oostzee. 

Wat de vondst van de Kamper Kogge zo belangrijk maakt, is de relatief goede staat van bewaring. Het wrak heeft geholpen om de kennis van middeleeuwse scheepsbouw te vergroten en heeft historici en archeologen waardevolle informatie verschaft over de handelsnetwerken en stedelijke ontwikkeling van Kampen in de Hanzetijd. De vondst van het Koggeschip heeft bijgedragen aan het begrip van de cruciale rol die Nederlandse Hanzesteden speelden in de handelsgeschiedenis van Europa gedurende de middeleeuwen. Aan de hand van de gevonden wrakstukken is een replica gemaakt van de Kamper Kogge die ook nog eens zelfstandig kan varen.
 

Het Palmhoutwrak

Het Palmhoutwrak werd in 2009 ontdekt voor de kust van Texel. Het wrak dateert uit het begin van de zeventiende eeuw en is opmerkelijk goed bewaard gebleven dankzij de sedimentrijke omgeving waarin het lag. Het wrak is vernoemd naar de lading palmhout die aan boord lag. Het schip vervoerde ook andere waardevolle goederen zoals aardewerk, kleding en wapens. 

Het Palmhoutwrak is belangrijk omdat het niet alleen een fysiek overblijfsel is van het maritieme verleden, maar ook omdat het een schat aan informatie biedt over de handel, scheepsbouw en economie van de Gouden Eeuw. Het onderzoek naar deze vondst heeft geholpen bij het begrijpen van de diversiteit aan goederen die werden verhandeld in deze belangrijke periode van de Nederlandse maritieme geschiedenis.
 

De schepen van Zwammerdam

Tijdens de aanleg van een woonwijk in het Zuid-Hollandse Zwammerdam in de jaren 1970, werden zes Romeinse schepen uit de eerste en tweede eeuw na Christus blootgelegd. De wrakstukken van de schepen bevonden zich in een veenbodem die was afgedekt met rivierklei. Dit zorgde ervoor dat het hout in een relatief goede staat werd teruggevonden. 

Deze schepen bevatten een schat aan informatie over de logistiek van transport, handelsroutes en het dagelijks leven in de Romeinse periode in het huidige Nederland.