Een mysterieus scheepswrak dat een paar jaar geleden voor de zuidkust van Engeland werd gevonden, blijkt een 17^e-eeuws Nederlands oorlogsschip te zijn. Een Nederlands-Brits team van onderzoekers identificeerde het wrak als de Klein Hollandia, een oorlogsschip dat betrokken was bij alle grote zeeslagen in de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog (1665-1667).

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed werkte samen met Historic England en de Nautical Archaeology Society om de identiteit van het wrak te achterhalen. Een team van onderzoekers en archeologen en wetenschappers is hier al vanaf de ontdekking in 2019 mee bezig. Op basis van archiefonderzoek en onderzoek naar jaarringen in het hout, identificeerden ze het wrak uiteindelijk als de Klein Hollandia. De staat zou "opmerkelijk" zijn en men hoopt dat het wrak nieuwe informatie kan opleveren over hoe 17e-eeuwse Nederlandse schepen werden gebouwd en de activiteiten van het oorlogsschip tijdens zijn laatste reis.

De laatste reis van het schip

De Klein Hollandia werd in 1656 gebouwd en was eigendom van de Admiraliteit van Rotterdam. Volgens experts was het schip betrokken bij alle grote zeeslagen in de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog. In 1672 maakte ze deel uit van het eskader om de Smyrna-vloot te begeleiden, dat van de Middellandse Zee naar het Kanaal voer, op weg naar Nederland. Bij het eiland Wight werd het Nederlandse konvooi aangevallen door een Engels eskader onder leiding van de Britse admiraal Robert Holmes. Hierbij raakte de Klein Hollandia zwaar beschadigd en sneuvelde haar commandant Jan van Nes. Het schip werd veroverd door de Engelsen en zonk kort daarna, waarna het wrak eeuwenlang zo’n 32 meter diep op de zeebodem heeft gelegen.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

Materiaal dat op de zeebodem werd gevonden, geeft meer informatie over wat het schip met zich meenam vanuit de Middellande Zee. Zo ontdekten de archeologen tussen de resten van de houten ook kanonnen, stukken Italiaans aardewerk en marmeren tegels. Uit petrografisch onderzoek (het gebruik van microscopen om gesteente te onderzoeken) en isotopenanalyse bleek dat de tegels gemaakt waren van marmer uit de steengroeven van de Apuaanse Alpen, bij Carra in Italië. Dit was  duur materiaal, dat waarschijnlijk bedoeld was voor vloeren in luxe Nederlandse huizen. Vermoedelijk had dit schip onderweg deze Italiaanse luxegoederen opgepikt om mee naar Nederland te nemen, toen het verrast werd door een aanval.

"De identificatie van de Klein Hollandia biedt een blik terug in de 17e eeuw en geeft ons de kans om meer te weten te komen over de maritieme geschiedenis van deze periode en om schatten te ontdekken die honderden jaren onder water hebben gelegen", aldus de minister van Erfgoed, Lord Parkinson.

Maritiem archeologen meten wrakstukken van de Klein Hollandia op.

Martin Davies

Nederlands maritiem erfgoed in Britse wateren

Dit onderzoek maakt deel uit van een grotere campagne van projecten omtrent maritiem erfgoed en veldwerk waarbij het Verenigd Koninkrijk en Nederland nauw samenwerken om hun gedeelde maritieme erfgoed te behouden. Volgens de Britse Erfgoed Minister Lord Parkinson of Whitley Bay zijn samenwerkingen zoals deze van cruciaal belang om ons erfgoed te behouden. "De identificatie van de Klein Hollandia biedt een kijkje terug in de zeventiende eeuw (…). Ik ben erg blij dat we dankzij deze samenwerking tussen het Verenigd Koninkrijk en Nederland in staat zijn geweest om enkele van de mysteries in verband met dit wrak op te lossen - en het te beschermen voor toekomstige generaties om onderzoek naar te blijven doen."

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!