Na DNA-onderzoek van neanderthalerbotten uit een Zuid-Siberische grot, hebben wetenschappers de oudste bekende menselijke virussen ontdekt. De twee mannelijke neanderthalers waren besmet met de seksueel overdraagbare papilloma- en herpesvirussen en het adenovirus, dat verkoudheid en buikgriep kan veroorzaken.

Tekst: Thomas van Roijen

Mogelijke oorzaak van uitsterven neanderthalers

Experts speculeren al langer dat virussen een van de factoren waren voor het uitsterven van de neanderthalers, dat zich waarschijnlijk 40.000 jaar geleden voltrok. De ontdekking van de virale sporen op de botten van de twee mannelijke neanderthalers kan deze theorie ondersteunen. Volgens de wetenschappers bewijst het onderzoek bovendien dat de prehistorische mensensoort was geïnfecteerd met dezelfde virussen die ook de hedendaagse mens treffen. Ook is er nu voor het eerst aangetoond dat het mogelijk is om virale genetische samenstellingen in archeologische monsters te identificeren.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

Dat de twee mannen besmet waren met drie verschillende virussen is volgens de onderzoekers niet vreemd. Zo raken mensen tegenwoordig besmet met gemiddeld tien verschillende virale soorten tijdens hun leven.

Reproductie van oer-virussen

Het onderzoeksteam plant nu om de oude virussen te reproduceren om ze te vergelijken met moderne varianten, en zo vast te stellen hoe ze zich reproduceerden. Marcello Briones, die bij het onderzoek betrokken was, blijft echter sceptisch over de haalbaarheid van de reconstructie. Vooral omdat nog niet helemaal duidelijk is hoe het DNA van de virussen precies beschadigd is geraakt en het nog onzeker is of de versnipperde virusresten genoeg zijn voor een volledige reconstructie.

Eerste vondst neanderthaler familie

De overblijfselen van de twee mannelijke neanderthalers, gevonden in de Chagyrskaya-grot in de Altai-bergen in Siberië, behoorden tot een groep van negen neanderthalers die in 2022 werden ontdekt. De grotbewoners bleken bovendien DNA met elkaar te delen, wat het de eerste vondst ooit maakte van een neanderthalerfamilie.