Het gedetailleerd versierde flesje van de lippenstift is gemaakt van chloriet.
F. Zorzi, Scientific Reports.
Oudste lippenstift van de wereld gevonden in Iran
Nieuw onderzoek heeft aangetoond dat de inhoud van een kleine tube uit het zuidoosten van Iran een type lipstick uit de bronstijd is. De lipstick dateert van bijna 4.000 jaar geleden, toen de Jiroft beschaving in het gebied leefde. De tube werd in 2001 gevonden toen de Halil-rivier oude begraafplaatsen onder water zette en voorwerpen uit de graven spoelde.
Tekst: Floor Noordeman
De tube bevond zich al sinds 2001 in het archeologisch museum van Jiroft, maar de mysterieuze donkerrode inhoud is nu pas onderzocht. De lippenstift dateert volgens de nieuwe onderzoeksresultaten uit de periode tussen 1936 en 1687 v.Chr. Toch verbaast de ouderdom van het pigment onderzoekers niet.
Op deze microscopische afbeelding van de lippenstift is te zien dat de make-up bestaat uit een mix van mineralen.
F. Zorzi, Scientific Reports.
“De hoge leeftijd van het pigment is verre van verrassend, gezien de al lang bestaande, bekende technische en esthetische traditie in de cosmetologie [hyperlink] in het oude Iran.” In tegenstelling tot moderne lippenstiften werd het waarschijnlijk met een kwastje aangebracht. Bovendien suggereert de slanke vorm van het flesje dat het handig in de ene hand gehouden kon worden, samen met het handvat van een spiegel. Zo was de andere hand vrij om de make-up aan te brengen met het kwastje.
Moderner dan gedacht
De samenstelling van dit duizenden jaren oude lippigment is vrijwel gelijk aan moderne lipstickformules. De onderzoekers troffen onder andere manganiet, plantaardige was en plantaardige vezels aan in de formule: dit zijn ingrediënten die vandaag de dag nog altijd voorkomen in lippenstift. De vorm van het tot in detail versierde flesje suggereert volgens onderzoeker Massimo Vidale dat "cosmetische producten zelfs in de oudheid van een merk werden voorzien en werden verpakt". Niet alleen het lippigment zelf, maar ook de tube heeft dus iets weg van moderne make-up.
De roestige kleur van de steen hematiet gaf de lippenstift zijn kleur.
DanielCD~commonswiki, CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.
Het groenachtige chloriet waarvan de gevonden tube is gemaakt, was een populair materiaal voor de Jiroft beschaving. De stijl van de tube lijkt op die van andere gevonden chlorietartefacten die worden toegeschreven aan de cultuur.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Mensen uit de bronstijd gaven om uiterlijk
De Jiroft-mensen leefden tijdens de vroege bronstijd in het huidige zuidoostelijke Iran. Ze waren bekwame ambachtslieden en creëerden ingewikkelde aardewerken vaten en metalen objecten. Uitgebreide opgravingen in Iran hebben meerdere stedelijke centra onthuld. Dit suggereert een complexe Jiroft-samenleving met georganiseerde nederzettingen. Er is geen direct bewijs van de taal die de Jiroft spraken, inscripties of geschreven documenten in hun taal ontbreken.
Een chlorieten artefact met typische Jiroft-inscripties.
National Museum of Iran, CC BY-SA 4.0 via Wikimedia Commons.
Volgens Vidale bewijst de vondst van deze bijzondere lippenstift dat vroegere Iraanse ambachtslieden geavanceerde kennis hadden van chemische verbindingen. Zo konden ze meerdere kleuren oogschaduw maken, naast klassieke zwarte Kohl-eyeliner en witte gezichtsfoundation op lood-basis.
Ook in het oude Egypte werd Kohl-eyeliner gebruikt, zoals het prachtig versierde flesje in deze 3.500 jaar beautycase laat zien.
Museo Egizio, CC BY 2.0 IT via Wikimedia Commons.
Deze cosmetica werden vermoedelijk gebruikt in formele contexten, vergelijkbaar met hoe mensen zich nu opmaken voor belangrijke gelegenheden. Van wie de lippenstift was zal een mysterie blijven. Toch vormt het artefact het bewijs dat mensen in de bronstijd al gaven om zelfexpressie via hun uiterlijk.
