De Zweedste Röksteen heeft de langste runeninscriptie ter wereld.
Nicklas Sjölund Larsson [CC BY-SA] via Wikimedia.
Mysterieuze runensteen van Vikingen ontcijferd
Wetenschappers in Zweden hebben voor een doorbraak gezorgd in de ontcijfering van een mysterieuze runensteen uit de tijd van de Vikingen. Volgens de onderzoekers getuigt de tekst op de steen van de toenmalige angst over eventuele afkoeling van het Scandinavische klimaat.
De zogenaamde Röksteen dateert uit de negende eeuw, en is met zo’n 700 runen de langste runeninscriptie ter wereld. Voor lange tijd werd aangenomen dat de steen, die te vinden is in het midden van Zweden, diende als gedenkteken voor een overleden zoon. Nieuw onderzoek heeft echter uitgewezen dat de runentekst een bredere betekenis heeft.
Scandinavische natuurrampen
Tijdens de zesde eeuw werd Scandinavië getroffen door een grote klimaatcrisis naar aanleiding van een reeks vulkaanuitbarstingen. Als gevolg van deze crisis verloren de Scandinavische regio’s ongeveer de helft van hun bevolking.
Volgens het nieuwste onderzoek weerspiegelt de tekst van de Röksteen de negende-eeuwse angst over de terugkeer van de rampspoed die zo’n drie eeuwen eerder Noord-Europa teisterde. Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat Scandinavië in de periode van de totstandkoming van de runensteen andermaal werd getroffen door bijzondere natuurfenomenen. Zo werd de regio geraakt door een grote zonnestorm die de hemel felrood kleurde, vielen oogsten in het water door een uitzonderlijk koude zomer, en kregen inwoners te maken met een zonsverduistering.
Komst van de Fimbulwinter
Met deze geschiedenis in het achterhoofd, besloten wetenschappers een nieuwe blik te werpen op de Röksteen. Zij kwamen tot de conclusie dat de militaire geschiedenis op de steen, waarin wordt verwezen naar veldslagen die zich over een periode van zo’n 100 jaar hebben afgespeeld, het beste kan worden gelezen als de metaforische uitbeelding van de chaos die volgde op de gevreesde klimaatverandering.
De angst voor klimaatverandering kon verder zijn versterkt door het Scandinavische geloof in het mythische Ragnarok, waarin het einde der tijden werd voorspeld. Volgens de overlevering werd de komst van Ragnarok namelijk voorafgegaan door de zogeheten Fimbulwinter, die maarliefst drie jaar zou duren. De angst voor klimaatverandering zou daarom diepgeworteld zijn geweest in de cultuur van de oude Noormannen.
Bronnen:
- "Viking runestone may allude to extreme winter, study says." The Guardian.
- "Viking Runestone May Trace Its Roots to Fear of Extreme Weather." Smithsonian Magazine.
- Holmberg, Per, Bo Gräslund, Olof Sundqvist, and Henrik Williams. "The Rök Runestone and the End of the World." Futhark:International Journal of Runic Studies 9–10 (2018–2019): 7–3.
