Klooster en kasteel gevonden bij Alkmaar

Waar je nu rustige weilanden ziet in de Alkmaarse Oudorperpolder stonden ooit een groot kasteel en klooster. Maar waar precies was onbekend, tot nu. In november en december van 2018 hebben onderzoekers van Saricon BV en de archeologen van de gemeente Alkmaar geofysisch onderzoek gedaan in dit gebied. Zij konden de locaties van Kasteel de Middelburg en het Alkmaarse karmelietenklooster vinden zonder te hoeven graven.

Kasteel de Middelburg en het karmelietenklooster

Kasteel de Middelburg was een dwangburcht van graaf Floris V en is rond 1280-1285 gebouwd. Kasteel de Middelburg liep samen met Kasteel de Nieuwburg schade op bij een plundertocht in 1517. Deze tocht werd geleid door vrijheidsstrijder Grote Pier en zijn rebellenleger de Arumer Zwarte Hoop. Samen met Kasteel de Nieuwburg werd het kasteel afgebroken in 1525.

Het Alkmaarse karmelietenklooster is rond 1470 gesticht. Het klooster werd hier gebouwd omdat er verhalen rondgingen dat op die plek een bron lag met geneeskrachtig water. Deze bron stond bekend als de Sint Anthoniusput. Het gebouw was na in verval geweest te zijn met de komst van de geuzen in 1572 volledig verdwenen.

Van het kasteel was niet de precieze locatie bekend, men wist alleen globaal waar het gestaan had binnen het weiland. Ook was niet bekend hoeveel van de resten er op dit moment nog bewaard zijn gebleven. Van het karmelietenklooster was alleen bekend dat het naast het kasteel had gestaan. Nu zijn niet alleen de precieze locaties van het kasteel en het klooster bekend, maar er zijn ook fysieke resten in de bodem gevonden.

Geofysische metingen

Metingen in het weiland waar vroeger het Alkmaarse karmelietenklooster stond, toonden bakstenen constructies onder het maaiveld. Waarschijnlijk behoren deze tot de kloosterkapel. Dit geeft voor het eerst in lange tijd de precieze locatie van het Alkmaarse karmelietenklooster.

Onder de grond van Kasteel de Middelburg waren ook bakstenen constructies te vinden. Er zijn echter ook onbekende baksteenconstructies waargenomen. Dit laat het lijken alsof het kasteel een andere vorm had dan eerder gedacht. Ook de locatie van de voorburcht is anders dan eerder werd aangenomen.

Onderzoeksmethoden

De onderzoekers hebben drie verschillende onderzoeksmethoden gebruikt. Het doel van het onderzoek was om eventuele archelogische resten zoals funderingen, baksteenconcentraties of gedempte grachten op te sporen. De onderzoekers gebruikten hiervoor magnetometrie, een grondradar en elektromagnetische inductie.

Verder onderzoek Alkmaars karmelietenklooster en kasteel

Op een kadastrale kaart van het gebied uit 1821 blijkt de Munnikenweg een slinger gemaakt te hebben die er nu niet meer is. In de bocht van deze slinger stond vroeger het Alkmaarse karmelietenklooster. Maar het lijkt alsof de weg om nog iets anders heen slingerde. De onderzoekers hopen hier meer over te weten te komen met een nieuw onderzoek. Met de kennis wordt het mogelijk de resten te blijven beschermen.