Wanneer het Nederlandse grondwaterpeil daalt, verwachten archeologen dat ontelbare vondsten van organisch materiaal worden aangetast en zullen vergaan.
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Archeologische resten bedreigd door klimaatverandering
In de afgelopen jaren zijn er verschillende archeologische vondsten gedaan doordat droogte gebieden blootlegde die voorheen onder water stonden. Zo vonden archeologen in Rome een brug uit de tijd van keizer Nero in de rivier de Tiber en kwam het “Spaanse Stonehenge” boven water in een stuwmeer. Archeologen in Nederland zijn echter minder blij met de droogte. Niet elke archeologische vondst is namelijk even goed tegen uitdroging bestand.
Tekst: Thomas van Roijen
In West-Spanje kwam het "Spaanse Stonehenge" boven water in een stuwmeer
Pleonr, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons.
Daling van het grondwaterpeil
De Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), waarschuwen voor archeologische resten die verloren dreigen te gaan vanwege het dalen van het grondwaterpeil door klimaatverandering. Veel archeologische resten in de Nederlandse bodem bestaan uit hout en ander organisch materiaal zoals bot, textiel of gewei. Dit materiaal blijft relatief goed bewaard in een waterrijke bodem, vanwege de zuurstofarme omstandigheden. Hierdoor kunnen bacteriën en andere organismen die het materiaal afbreken namelijk niet overleven rondom de resten.
Archeologen vonden vanwege het dalende waterpeil in Rome een brug uit de tijd van keizer Nero in de rivier de Tiber
ColdShine, CC BY-SA 2.5, via Wikimedia Commons.
Veel archeologische resten van hout
Wanneer het Nederlandse grondwaterpeil daalt, verwachten archeologen dus dat ontelbare vondsten van organisch materiaal worden aangetast en zullen vergaan. De Nederlandse bodem is bijvoorbeeld rijk aan houten artefacten. Hout was tot zeker in de vroegmoderne tijd (ca. 1500 – 1800) het belangrijkste materiaal voor gebouwen, vaartuigen en andere bouwwerken. Als dat er niet meer is, vergaat een van de belangrijkste archeologische informatiebronnen die we hebben over het verleden.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Scheepswrakken in de Flevopolder
Volgens het PBL is de impact van de uitdroging nu al te zien bij opgravingen en zal het probleem met het oog op klimaatverandering alleen maar verergeren. Zo is dit te zien bij de scheepswrakken uit de dertiende tot twintigste eeuw die regelmatig worden opgegraven in de Flevopolder. Als de natte klei daar uitdroogt, gaat het inklinken en zullen scheepswrakken verkruimelen als ze niet goed zijn beschermd. Om uitdroging tegen te gaan werden in 2019 drie Flevolandse wrakken bedekt met een laag folie, zodat water in de bodem minder snel verdampt. Deze methode is echter niet overal toepasbaar. Als wrakken bijvoorbeeld te dicht onder het grondoppervlak liggen is er te weinig grond om het bodemwater voldoende vast te houden.
Landbouw en drinkwaterwinning
Volgens experts is de enige oplossing voor het behouden van Nederlandse archeologische vondsten het omhoog brengen van het grondwaterpeil. De lagere grondwaterstand komt echter niet alleen door klimaatverandering, ook menselijk handelen zoals drinkwaterwinning en landbouw spelen een rol. Daar zijn dus ook resultaten te behalen. Landbouw is gebaat bij een lage grondwaterstand omdat gewassen dan beter kunnen groeien. Of boeren op een grondwaterstijging zitten te wachten is echter nog maar de vraag.
