Onder een ogenschijnlijk gewone grasvlakte bij het dorp Crnobuki in Noord-Macedonië blijkt een verborgen hoofdstuk uit de Europese geschiedenis te liggen. Jarenlang dachten archeologen dat de ruïnes op de heuvel van Gradishte slechts de restanten waren van een militaire buitenpost, gebouwd om Romeinse aanvallen af te slaan. Maar nieuwe opgravingen en technologieën hebben een veel groter verhaal blootgelegd. Namelijk dat van een bloeiende stad die eeuwen vóór de Romeinen al werd bewoond.

Tekst: Rens van Maasakker

Stad uit het verleden

De ontdekking is het resultaat van een samenwerking tussen het Nationaal Instituut en Museum Bitola en de Amerikaanse universiteit Cal Poly Humboldt. In 2023 en 2024 werd het gebied met moderne middelen onder de loep genomen: drones, LiDAR en grondradar brachten verborgen structuren aan het licht die suggereren dat het om een uitgestrekte stad gaat. Alleen al de akropolis beslaat ruim zeven hectare.

Tot de opmerkelijke vondsten behoren onder meer een zilveren munt uit de tijd van Alexander de Grote, een theaterkaartje van klei, potten, textielwerktuigen en zelfs spelstukken. Ook zijn er overblijfselen van een eeuwenoud werkatelier gevonden, vermoedelijk gebruikt voor het verwerken van zaden en het malen van graan. Sommige objecten dateren van 360 v.Chr. tot 670 n.Chr., maar andere sporen wijzen zelfs op bewoning tijdens de bronstijd (ca. 3300-1200 v.Chr.).

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

Een stad met invloed

De nieuwe inzichten suggereren dat Gradishte ooit een welvarende stad was die deel uitmaakte van het oude Macedonische rijk, mogelijk zelfs de verloren hoofdstad van het koninkrijk Lyncestis. Die strategische ligging langs handelsroutes naar Constantinopel maakt het waarschijnlijk dat de stad ooit een belangrijke rol speelde in de regionale handel en politiek.

Volgens archeoloog Nick Angeloff, verbonden aan Cal Poly Humboldt, is het zelfs mogelijk dat historische figuren als Octavianus (de latere keizer Augustus) en Marcus Agrippa hier zijn langsgekomen op weg naar hun confrontatie met Cleopatra en Marcus Antonius.

Grootmoeder van Alexander de Grote

Een andere interessante hypothese: het stadje zou de geboorteplaats kunnen zijn van Eurydice I, de grootmoeder van Alexander de Grote. Eurydice speelde een belangrijke rol in de politieke machtsstructuren van haar tijd. Of dat klopt, moet nader onderzoek uitwijzen, maar het illustreert de potentie van de vondsten in Gradishte.

Mozaïek van beschaving

“Dit is pas het topje van de ijsberg,” aldus Engin Nasuh van het Nationaal Instituut en Museum Bitola. “Elke vondst is een steentje in het mozaïek van de Europese geschiedenis. Met elk stukje krijgen we een helderder beeld van hoe de oude Macedonische beschaving functioneerde.”

Het onderzoek op de site gaat de komende jaren verder. Studenten, wetenschappers en archeologen zetten hun werk voort in de hoop meer te leren over de netwerken, cultuur en het dagelijks leven in deze mysterieuze stad die eeuwenlang verborgen bleef onder de aarde van Noord-Macedonië.