Een huiveringwekkende vondst in Spanje geeft nieuw inzicht in het vroege menselijke gedrag: een kind werd zo’n 850.000 jaar geleden onthoofd en waarschijnlijk opgegeten. De daders? Waarschijnlijk leden van de uitgestorven mensensoort Homo antecessor. De ontdekking werd gedaan op de beroemde archeologische site Gran Dolina in de Sierra de Atapuerca.

Precieze snijsporen

Centraal staat een kleine halswervel van een kind van ongeveer twee tot vier jaar oud. Onderzoekers van het IPHES-CERCA-team zagen duidelijke snijsporen op specifieke plekken van het bot, precies waar je het hoofd van de romp zou losmaken. Volgens dr. Palmira Saladié, specialist in tafonomie en betrokken bij de opgraving, is er geen twijfel: “De inkepingen wijzen op doelgerichte onthoofding. Het kind werd behandeld zoals we ook zien bij prooidieren die werden verwerkt voor consumptie.”

Geen eenmalige gebeurtenis

De kinderwervel is onderdeel van tien nieuw gevonden menselijke botten op niveau TD6 van de site. Alle resten worden toegeschreven aan Homo antecessor, die tussen 1,2 miljoen en 800.000 jaar geleden in West-Europa leefde. Veel van de botten laten tekenen van ontvlezing en breuksporen zien, vergelijkbaar met hoe dieren op dezelfde plek werden geslacht en gegeten.

Het is niet voor het eerst dat in Gran Dolina aanwijzingen zijn gevonden voor kannibalisme. Al in de jaren 90 werd op exact dezelfde plek het eerste bewijs van menselijk kannibalisme wereldwijd vastgelegd. Wat deze nieuwe vondsten vooral belangrijk maakt, is dat ze bevestigen dat het geen toeval was. “Het gebeurde vaker. Het lijkt eerder een vast onderdeel van hun gedrag te zijn geweest”, zegt Saladié.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

Meer dan alleen honger

Het eten van soortgenoten was volgens de onderzoekers niet alleen een manier om aan voedsel te komen. Mogelijk speelde ook territoriale controle of het tonen van dominantie een rol, zeker in een tijd waarin mensen moesten concurreren met andere roofdieren om leefruimte en prooi.

Op dezelfde plek werd tijdens dit opgravingsseizoen ook een hyenalatrine gevonden: een soort ‘toiletplek’ vol fossiele uitwerpselen, meer dan 1300 in totaal. Deze lagen vlak boven de laag met menselijke resten. Die overlap helpt onderzoekers te begrijpen hoe mensen en roofdieren elkaar afwisselden in het gebruik van grotten, soms vredig, soms gewelddadig.

Kind als prooi

De aanwezigheid van kinderresten maakt de vondst extra aangrijpend. “We ontdekken elk jaar nieuw bewijs dat ons dwingt om na te denken over hoe deze mensen leefden én hoe ze met hun doden omgingen”, zegt Saladié.
De opgravingen in Gran Dolina gaan voorlopig door. En met elke vondst leren we meer over de rauwe, soms confronterende realiteit van het leven aan het begin van de menselijke geschiedenis.