Een internationaal team van onderzoekers heeft de oudste gravures ooit gevonden. Het team, onder leiding van de Leidse archeoloog José Joordens, maakte de ontdekking bekend in het tijdschrift Nature.

De gravures zijn gevonden op 500.000 jaar oude schelpen van zoetwatermosselen en worden toegeschreven aan Homo erectus. Tot nu toe werd gedacht dat alleen moderne mensen, Homo sapiens, zulke gravures maakte. Daarmee zou Home sapiens ongeveer 100.000 jaar geleden begonnen zijn in Afrika. Uit deze ontdekking blijkt echter dat Homo erectus ook al tot zulke gravures in staat was.

Dubois-collectie

De schelpen horen bij de 'Dubois-collectie'. Een verzameling schelpen die in de 19e eeuw op Java is opgegraven door Eugène Dubois, de ontdekker van de Homo erectus. Die collectie ligt al bijna een eeuw in het museum Naturalis Biodiversity Center in Leiden en was in de jaren ’30 voor het laatst goed onderzocht. Op één van de schelpen ontdekte het team bij toeval een zigzag-patroon, wat ouder bleek te zijn dan de verwering die door het fossileren is ontstaan. Het onderzoek heeft uitgesloten dat het patroon door dieren is gemaakt of natuurlijke processen is ontstaan. Daarmee bleef de Homo erectus over. Waarom die een zigzag-patroon op de schelp aanbracht, is een raadsel. Het kan een kunstuiting zijn geweest.

Vier keer zo oud

Met samenwerking van wetenschappers van de Universiteit Wageningen en de Vrije Universiteit Amsterdam zijn twee dateringsmethoden toegepast op de schelpen. Daarmee is vastgesteld dat de schelpen tussen de 430.000 en 540.000 jaar oud zijn. Dat is vier keer zo oud dan graveringen die eerder in Afrika zijn gevonden.

Gaatjes in mosselschelpen

In de schelp werd ook een klein gaatje gevonden. Homo erectus boorde, waarschijnlijk met iets scherps als een haaientand, een gaatje in de schelp, precies op de aanhechtingsplek van de spieren waarmee de mossel z’n schelpen gesloten hield. Hierdoor ging de mossel open, waardoor de Homo erectus bij de inhoud kon. Nadat de inhoud van de mossel was verorberd, konden de schelpen gebruikt worden als gereedschap. Bijvoorbeeld als mes of als schraper.

Nieuw licht

Hieruit blijkt dat Homo ecrectus heel goed wist hoe de anatomie van de mossel in elkaar zat en dat hij handig was met gereedschap. Daarmee werpt de ontdekking nieuw licht op  het gedrag van de Homo ecectus. Ook lijkt het erop dat Azië een veelbelovend gebied is, waar misschien nog veel meer dergelijke vondsten kunnen worden gedaan.  

Bron: nieuws.leidenuniv.nl