Deze 3.000 jaar oude wensput verkeert volgens de archeologen in uitzonderlijk goede staat.
Marcus Guckenbiehl
3.000 jaar oude wensput met bijzondere inhoud ontdekt in Beieren
In Beieren (Duitsland) hebben archeologen een 3.000 jaar oude waterput gevonden, met tientallen kostbare artefacten op de bodem, waaronder kledingspelden en versierd aardewerk. Deze voorwerpen heeft men er volgens de archeologen destijds niet zomaar in gesmeten; in plaats daarvan lijkt het alsof de bewoners ze met zorg naar beneden hebben laten zakken. Daarom vermoeden experts dat het hier om een prehistorische ‘wensput’ gaat.
In het Beierse dorpje Germering (even ten westen van München) hebben archeologen ongeveer 70 waterputten opgegraven, die stammen uit de periode van de bronstijd tot aan de vroege middeleeuwen. Eén exemplaar onderscheidde zich hierbij duidelijk van de rest. Dit kwam niet alleen door de uitzonderlijk goede staat waarin deze put verkeerde, maar ook door de bijzondere inhoud die hij bevatte: 26 bronzen kledingspelden, metalen spiralen, een hanger van een dierentand met metalen versieringen en meer dan 70 intacte kleipotten.
Deze aardewerken potten zijn geen eenvoudig, alledaags serviesgoed; ze zijn voorzien van gedetailleerde versiering en doen hierdoor denken aan het type keramiek dat in de midden-bronstijd (ca. 1800-1200 voor Christus) werd gebruikt als grafgift. Bovendien zijn veel van de potten nog grotendeels intact, wat opvallend is aangezien de put zo’n 5 meter diep was. Gecombineerd met de hoeveelheid en hoge kwaliteit van de artefacten, wijst dit erop dat de voorwerpen niet ‘zomaar’ in de put zijn geworpen. Ze lijken er eerder met zorg en intentie in te zijn geplaatst. De archeologen concluderen dan ook dat deze put niet alleen werd gebruikt om water te halen, maar dat hij ook als een ‘wensput’ diende.
Enkele van de gevonden aardewerken potten
Marcus Guckenbiehl
De oorsprong van de wensput
Door de eeuwen heen hebben waterbronnen overal ter wereld vaak een ‘magische’ associatie gekregen. Voor veel beschavingen uit de oudheid en de prehistorie (en eigenlijk vandaag de dag nog steeds), was water immers cruciaal voor de landbouw en dus ook om te overleven. Dit is de reden waarom natuurlijke waterbronnen veelal geheiligd of geritualiseerd werden. Lokale bronnen werden versterkt met stenen om 'putten' te vormen en omdat mensen zo vaak de putten bezochten, werden het automatisch ontmoetingsplaatsen.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Wensputten zijn sinds de prehistorie een vast onderdeel van de Europese folklore. Meestal werd het magische mechanisme van wensputten geactiveerd door mensen die gouden munten erin gooiden in de hoop daarmee een wens in vervulling te laten gaan - een traditie die tegenwoordig nog steeds in stand wordt gehouden.
Wat was dan de wens die 3.000 jaar geleden in vervulling moest worden gebracht?
Wat voor wensen men 3.000 jaar geleden in Beieren precies in vervulling wilde laten gaan, is echter niet precies duidelijk. “Het meest voor de hand liggende is dat de wensput bedoeld was om offers in te plaatsen voor een goede oogst", vertelt professor Mathias Pfeil, hoofd van het Beierse Staatsbureau voor Monumentenzorg. Deze theorie sluit nauw aan bij wat archeologen over het gebied ontdekt hebben.
Deze hanger (gevonden op de bodem van de put) bestaat uit een dierentand, omwikkeld met metalen versieringen.
Marcus Guckenbiehl
Uit eerder archeologische onderzoek blijkt namelijk dat mensen al meer dan 4.000 jaar landbouw bedrijven in het gebied rondom Germering. Uit analyse van de sedimenten van de put bleek echter dat het grondwater 3.000 jaar geleden aanzienlijk was gedaald, ongeveer in dezelfde periode als waarin de artefacten in de put werden geplaatst. De archeologen vermoeden daarom dat er toen een lange droogte in het gebied was, met slechte oogsten en honger tot gevolg. Dit heeft mensen uit de omliggende gemeenschappen waarschijnlijk geïnspireerd om zo veel waardevolle artefacten in de put te offeren.
Hoe verder?
De vondst van de wensput geeft aan dat er duidelijk nog een hoop te achterhalen valt over het vroegere leven in deze regio. “Het komt uiterst zelden voor dat een put meer dan 3.000 jaar oud zo goed overleeft. De houten wanden zijn aan de onderkant volledig bewaard gebleven en zijn nog deels vochtig van het grondwater. Dit verklaart ook de goede staat van de vondsten van organisch materiaal, dat nu nader wordt onderzocht. We hopen dat dit ons meer informatie zal verschaffen over het dagelijks leven van de lokale bewoners van die tijd”, voegt Dr. Jochen Haberstroh, een archeoloog bij het Beierse Staatsbureau voor Monumentenzorg.
Sinds begin 2021 zijn archeologen al aan het graven in de omgeving van Germering, ter voorbereiding van de aanleg van een distributiecentrum. Bij deze opgravingen (een van de grootste in Beieren van afgelopen jaar) zijn tot nu toe 13.500 artefacten bovengehaald, waaronder ook de voorwerpen uit de wensput. Deze stammen vooral uit de bronstijd en de vroege middeleeuwen. Een deel van de vondsten wordt momenteel onderzocht en geconserveerd door het Beierse Staatsbureau voor Monumentenzorg. Naar verwachting zal dit proces eind 2023 voltooid zijn, waarna de vondsten worden overgedragen aan het stadsmuseum van Germering.
Bronnen: Heritage Daily, Beierse Staatsbureau voor Monumentenzorg
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
