In het Rijksmuseum van Oudheden kun je vanaf deze week meekijken naar de restauratie van de Romeinse sarcofaag van Simpelveld. In het museum kan je meekijken met de restaurateurs en vragen stellen.

In 1930 werd bij Simpelveld een Romeinse sarcofaag gevonden. De 2,5 meter grote zandstenen kist was hij in stukken gebroken en werd toen gerestaureerd. De negentig jaar oude constructie onder de sarcofaag en de restauraties zijn nodig aan vervanging toe. Daarom wordt de kist nu weer helemaal uit elkaar gehaald, opnieuw in elkaar gezet en voorzien van een modern frame. Daarnaast wordt de kist nog eens goed onderzocht. De onderzoekers gaan op zoek naar mogelijke sporen van beschildering en het museum hoopt te achterhalen of het klontje ijzer op de bodem van de kist inderdaad een verroest mesje is. Er wordt gewerkt op doordeweekse dagen in een speciaal hiervoor gebouwd atelier met doorkijkwanden. De actuele werktijden zijn te vinden op de website van het project. Daar staat ook wekelijks een update over de vorderingen. De werkzaamheden duren naar verwachting tot in januari 2021.

De sarcofaag van Simpelveld uit ca. 300 na Chr. is uniek vanwege het beeldhouwwerk aan de binnenkant. Op de wanden is de grafeigenaresse afgebeeld, te midden van haar bezittingen in de luxe kamers van haar villa. Toen de kist in 1930 in Simpelveld werd opgegraven, was hij in stukken gebroken. De stenen kist is destijds op een houten onderstel gezet en meerdere malen gerestaureerd. Inmiddels is dit houten onderstel onstabiel en zijn de restauraties, lijmen en vulmiddelen verouderd. Zonder nieuw onderstel en herstel van de restauraties, ontstaat bij een nieuwe verplaatsing mogelijk schade op nieuwe plekken en kunnen er scheuren ontstaan langs de kwetsbare oude verlijmingen.

De restauratie

Voordat de restauratoren de sarcofaag opnieuw uit elkaar halen, nemen ze de kwetsbare oude restauraties zorgvuldig onder de loep. Ter plekke onderzoeken ze hoe ze de lijmen en vulmiddelen kunnen verwijderen en vervangen zonder de 800 kilo zware kist te beschadigen. Of de kist in het verleden wel of niet met ijzeren pennen in elkaar is gezet, wordt onderzocht met röntgenopnamen. In het roestige klompje ijzer op de kistbodem hoopt het museum textielresten te vinden, die kunnen wijzen op kleding of andere stoffen die in het graf zijn meegegeven.

De vondsten bij Simpelveld

Vlak naast het grafveldje in Simpelveld heeft het Rijksmuseum van Oudheden tussen 1937 en 1947 twee villagebouwen opgegraven, waaronder de villa waar de begraven dame vermoedelijk woonde. De opgegraven plattegrond laat namelijk overeenkomsten zien met de afgebeelde villa aan de binnenkant van de sarcofaag. Bij de opgravingen zijn muurschilderingen, stenen kelders en veel aardewerk gevonden.

In de kist zijn crematieresten, sieraden en parfumflesjes aangetroffen. Waarschijnlijk lagen er nog meer grafgiften in, maar het gat in een van de kistwanden doet vermoeden dat grafrovers de kist in het verleden al deels hebben leeggehaald. Uit onderzoek naar het botmateriaal in 2016, bleek dat de dame van Simpelveld tussen 35 en 50 jaar oud was toen ze stierf, en een goed leven leidde, zonder zware arbeid.

Vervolgonderzoek Romeinse villa’s in Limburg

De restauratie van de sarcofaag van Simpelveld is een goede aanleiding om vervolgens opnieuw te kijken naar de grafgiften en nader onderzoek te doen naar de relatie met twee nabijgelegen graven. Daarnaast zijn er plannen voor een groot onderzoeksproject naar de twintig Romeinse villaterreinen die het museum in de vorige eeuw in Limburg heeft opgegraven. Simpelveld bevindt zich in een regio met veel luxe Romeinse villa’s en bijbehorende rijke graven. Dit gebied strekt zich uit van Noordwest-Frankrijk, via Midden-België tot Keulen. In de Romeinse tijd werd hier veel geld verdiend met de graanhandel.

Deze live restauratie in de museumzaal wordt uitgevoerd met steun van de Vereniging Rembrandt en de Turing Foundation, binnen het initiatief De kracht van onze Nederlandse collecties. Partners in het onderzoeks- en restauratieproject zijn René Gerritsen (kunst- en onderzoeksfotografie) en CROWN Fine Art BV.