Opgraving van een waterput uit de 17e eeuw. Daarboven is een deel van een boomstam te zien, die later boven de put is gegroeid.
Archeologischs onderzoeksbureau RAAP
Unieke vondsten uit 80-jarige oorlog
Bij archeologisch onderzoek in de Beijenwaard bij het Gelderse Spijk zijn duizenden vondsten gedaan uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog (1568 - 1648). Deze opgravingen werpen een mooi licht op het soldatenleven aan het eind van de oorlog. In opdracht van Rijkswaterstaat legde archeologisch onderzoeksbureau RAAP een groot aantal restanten bloot van een zogeheten circumvallatielinie, een type verdedigingswerk dat meestal om een stad werd aangelegd door belegeraars.
Het archeologisch onderzoek vindt plaats voor de aanleg van een overnachtingshaven bij Spijk. Bij vooronderzoek in 2018 bleek al dat hier de nodige archeologische vondsten te verwachten waren. De vondsten bestaan uit: de circumvallatielinie, een steenfabriek, loopgraven uit de Tweede Wereldoorlog en een historische dijk.
Blokkade
Van de vier verschillende vindplaatsen zijn met name de overblijfselen van de circumvallatielinie bijzonder. Deze linies bestonden uit versterkingen en loopgraven of grachten en werden meestal rond steden aangelegd. Ze dienden om te voorkomen dat de belegerde stad versterkingen en voorraden ontving. De aangetroffen resten maakten deel uit van een circumvallatielinie rondom het dorp Schenkenschans, op tegenwoordig Duits grondgebied. Bij Spijk maakte een kampement met een leger van 3.000 man onderdeel uit van de linie.
ARCHEOLOGIE ONLINE IS VAN DE MAKERS VAN ARCHEOLOGIE MAGAZINE, MEER WETEN OVER DIT PRACHTIGE MAGAZINE? KLIK HIER!
Het beleg van Schenkenschans
"De Tachtigjarige Oorlog is een zeer bepalende periode in de Nederlandse geschiedenis.” aldus Eric Norde van onderzoeksbureau RAAP. “Het mooie is dat we deze vondsten nauwkeurig kunnen dateren. De linie is aangelegd en gebruikt in 1635-1636 tijdens het Beleg van Schenkenschans door het Staatse leger van prins Frederik Hendrik van Oranje.”
Schenkenschans was tijdens de Tachtigjarige Oorlog strategisch gezien een belangrijk dorp. Het beschikte namelijk over een vesting op de splitsing van de rivieren de Rijn en de Waal. Deze vesting werd ook wel de 'Sleutel van Holland' of 'Poort van Holland' genoemd. Via Schenkenschans lag de weg vrij naar de Gelderse steden. Op 28 juli, 1635 werden het dorp en bijbehorende vesting veroverd door de Gelderse kolonel Adolf van Eyndhouts voor de Spaanse koning. Zijn vader was wegens verraad ter dood veroordeeld en Van Eyndhouts kon zich geen betere wraak bedenken dan de ‘onneembare’ vesting van Schenkenschans te veroveren voor Spanje. Voor deze daad werd hij dan ook rijkelijk beloond met een gouden ketting, vijftigduizend gulden en het gouverneurschap van de vesting. Frederik Hendrik was op het moment dat Schenkenschans viel met zijn leger gestationeerd in Roermond. Toen het nieuws hem bereikte vertrok hij gelijk richting Schenkenschans, aangezien Gelderland nu in een kwetsbare positie lag. Via Nijmegen stootte hij door naar het dorp, waarna hij het belegerde. Na de stad enkele maanden belegd te hebben en enkele bittere strijden gestreden te hebben, nam hij op 29 april 1636 Schenkenschans weer in.
Duizenden vondsten
Eric Norde: “Het aantal vondsten loopt in de duizenden: van munten en musketkogels tot kookgerei en vrijwel volledige uitrustingen. We vonden ook overblijfselen van een soldaat, een jongeman tussen 17 en 22 jaar oud. Bij elkaar geven de vondsten een compleet beeld van het leven van gewone soldaten in die tijd: door de vondst van de resten van één van hen kom je vrijwel letterlijk oog in oog met de Tachtigjarige Oorlog."
De archeologische werkzaamheden bij Spijk duren nog tot najaar 2021. Alle vondsten worden schoongemaakt, gecategoriseerd en bestudeerd. Uiteindelijk zullen de vondsten worden overgedragen aan het archeologisch depot van provincie Gelderland.
Bronnen: RAAP.
