Replica van een schip uit de Vikingtijd, bij Birka
Sven Isaksson
Scheepswerf uit Vikingtijd gevonden bij ‘eerste stad van Zweden’
Zweedse archeologen hebben restanten van een scheepswerf gevonden bij Birka, gelegen op het eiland Björkö even ten westen Stockholm. Deze werf stamt vrijwel zeker uit de Vikingtijd (ca. 800-1050 n.Chr.). Het is de eerste keer dat er zo’n soort scheepswerf in Zweden is opgegraven, wat deze vondst volgens de archeologen extra bijzonder maakt.
Archeologen van de Universiteit van Stockholm ontdekten de scheepswerf tijdens opgravingen aan de noordrand van Birka. Hier stuitten ze op een met stenen omzoomde holte aan de (toenmalige) kustlijn, met daarin de overblijfselen een houten scheepshelling. Daarnaast ontdekten ze hier ook een grote hoeveelheid klinknagels, slijpstenen en houtbewerkingsgereedschappen, zowel gebruikte als ongebruikte. Hierdoor concludeerden de archeologen het hier om een scheepswerf ging, waar de Vikingen ook hun vaartuigen voor het eerst te water lieten. Een dergelijke bouwplaats uit de Vikingtijd is nog nooit eerder gevonden volgens Sven Isaksson, professor in de archeologie aan de Universiteit van Stockholm.
Birka: de ‘eerste stad van Zweden’
Waarom er in Birka schepen gebouwd werden, is op het eerste gezicht niet moeilijk te raden. De stad was namelijk tijdens de 9e en 10e eeuw een van de belangrijkste handelsplaatsen van de Vikingen. Birka werd rond 750 gesticht, waarmee ze volgens sommige historici eerste stad van Zweden is. Vanwege haar strategische ligging ontwikkelde de stad zich al snel tot een welvarend handelscentrum, dat het middelpunt van de handelsroutes aan de Oostzee vormde. Archeologen hebben hier de afgelopen decennia dan ook handelswaar uit heel Europa opgegraven, waaronder Oost-Europees aardewerk, Arabische zilver en Aziatische stoffen.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
UNESCO-werelderfgoed
Op haar hoogtepunt telde Birka ongeveer 700 tot 1.000 inwoners. Vanaf 975 raakte de stad echter in verval en werd ze geleidelijk aan verlaten. De precieze oorzaak hiervoor is niet duidelijk, maar archeologen vermoeden dat een landstijging het scheepvaartverkeer naar de stad toen begon te bemoeilijken. Ook de toenemende concurrentie van het nabijgelegen Sigtuna, gesticht in 970, speelde hierbij waarschijnlijk een rol. Tegenwoordig is Brika een van de belangrijkste archeologische vindplaatsen uit de Vikingtijd, waardoor ze ook al sinds 1993 op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staat.
Opgravingen bij Birka
Paul Parker/Universiteit van Stockholm
Opmerkelijke locatie
Uit eerdere opgravingen is gebleken dat Birka omringd werd door een stadswal. Historici gingen er lange tijd vanuit dat deze niet alleen diende om de stad te beschermen, maar had hij ook een juridische en sociale functie. Deze omwalling markeerde namelijk het gebied dat deel uitmaakte van Birka en dus onder het gezag van het stadsbestuur viel. De scheepswerf is echter buiten de stadswal aangetroffen. Bovendien troffen de archeologen hier ook sporen van een aanlegsteiger aan.
Dit roept dan ook nieuwe vragen op over de functie van de omwalling. Als handelaren namelijk ook buiten de stad konden aanleggen en handeldrijven, was de tweedeling tussen binnen- en buiten de stadswal wellicht minder absoluut dan vaak gedacht. Om hier conclusies over te trekken, is echter meer onderzoek nodig. De komende maanden gaan de onderzoekers hun vondsten daarom uitgebreid in het laboratorium analyseren.
Bronnen: Universiteit van Stockholm, Heritage Daily, Britannica
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!