In de buurt van Borsum, in de regio Hildesheim (Nedersaksen, Duitsland), is een Romeinse schat van 450 zilveren munten, verschillende zilverstaven en zelfs een gouden munt en gouden ring opgedoken. De ontdekking, die dateert uit de vroege Romeinse keizertijd (ongeveer 2000 jaar geleden), brengt echter een ethisch dilemma met zich mee: de vinder hield de schat maar liefst acht jaar verborgen.

De schat, een van de grootste Romeinse muntschatten ooit gevonden in Nedersaksen, werd al in 2017 ontdekt door een man die illegaal met een metaaldetector aan het zoeken was. Pas in april 2025 meldde hij de vondst aan de politie en de erfgoedautoriteiten van de stad Hildesheim. 

Onderzoek naar vindplaats

Zodra de autoriteiten op de hoogte waren, startte het Niedersächsisches Landesamt für Denkmalpflege (NLD) een onderzoek op de vermeende vindplaats. Het doel was tweeledig: eventuele achtergebleven objecten bergen, en proberen informatie te winnen over de oorspronkelijke begraving van de schat, ondanks de schade die de illegale opgraving had aangericht.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

"De ontdekking is van enorm wetenschappelijk belang", aldus Sebastian Messal, archeoloog en regionaal afdelingshoofd bij het NLD. Bij de recente archeologische sondage in oktober werden inderdaad nog enkele munten gevonden, waarmee de schat nu als volledig geborgen wordt beschouwd.

De munten dateren uit de vroege Romeinse keizertijd, een periode die gekenmerkt werd door een complexe relatie van "naast elkaar, met elkaar en tegenover elkaar" tussen de Romeinen en de Germaanse stammen buiten de rijksgrens.

Romeins of Germaans?

De schat van Borsum, met zijn mix van zilveren munten (Reales) en staven, plus het goud, staat centraal in een belangrijk historisch raadsel. Wetenschappelijke analyse moet gaan uitwijzen wanneer de schat precies in de grond verdween, waar de munten exact vandaan kwamen en wie de schat begroef. Die laatste vraag kan meer informatie geven over de militaire en economische interacties in de regio.

De restauratie en wetenschappelijke analyse van de vondst zal plaatsvinden bij het NLD. Pas na dit intensieve werk kan de precieze betekenis van de schat worden vastgesteld.

Waarom illegaal zoeken schadelijk is

In Nedersaksen moet je een vergunning hebben om te zoeken met een metaaldetector. De reden hiervoor is cruciaal voor de archeologie. De wetenschappelijke waarde van een vondst ligt namelijk niet alleen in het object zelf, maar vooral in de context: wáár exact het object werd gevonden, op welke diepte, en met welke andere resten het geassocieerd was. Door een object zomaar op te graven en mee te nemen, wordt een groot deel van de informatie die het bevat, onherstelbaar vernietigd.

Bovendien is de 'officiële' archeologie in Duitsland terughoudend met opgravingen, tenzij dit absoluut noodzakelijk is (bijvoorbeeld vanwege bouwplannen). Dit komt voort uit de erkenning dat toekomstige wetenschappelijke en technologische mogelijkheden wellicht veel beter in staat zullen zijn om een vindplaats te onderzoeken dan de methoden die we vandaag de dag tot onze beschikking hebben. Het behoud van vindplaatsen is dus ook een investering in toekomstige kennis.

Tegen de vinder was een onderzoek ingesteld wegens illegale opgraving. Dit onderzoek is echter stopgezet door de Officier van Justitie in Hildesheim, aangezien de verjaringstermijn inmiddels was verstreken. De vinder heeft sindsdien wel deelgenomen aan een door het NLD georganiseerde cursus over het gebruik van metaaldetectoren.