Het onderstel van het skelet.
Tim Maloney, Griffith University
Oudste gevonden beenamputatie 31.000 jaar terug?
Australische archeologen hebben op Borneo in Indonesië een skelet gevonden van een jong mens, van zo’n 31.000 jaar oud. Het opmerkelijke aan dit skelet? De linkervoet is zoek! De archeologen denken dat er een deel van het linkerbeen is geamputeerd, en dat de persoon daarna nog 6 tot 9 jaar heeft geleefd. Aangezien de ‘moderne’ geneeskunde pas in de tweede helft van de negentiende eeuw begon, is dit een unieke vondst. Het is mogelijk het oudste voorbeeld van een gelukte amputatie ooit gevonden.
Het onderstel van het skelet.
Tim Maloney, Griffith University
Onderzoek
De onderzoekers maakten gebruik van koolstofdatering om de botten te analyseren. Door deze techniek, en omdat het bot duidelijke tekenen van genezing toonde, kwamen ze erachter dat de jongvolwassene nog zeker zes tot negen jaar leefde na de amputatie, schreven de wetenschappers in Nature Magazine. De onderzoekers keken ook uitvoerig naar het stompe uiteinde van het linkerbeen. De soort ‘breuk’ die ze daar aantroffen, paste volgens de analyse niet bij de standaardbreuk die je ziet na bijvoorbeeld een val, dan zou het bot meer versplinterd zijn. Ook de beet van een dier kon uitgesloten worden. De breuk kwam namelijk ook niet overeen met andere voorbeelden van ‘beet-breuken’ die eerder zijn gevonden. Daarnaast konden de onderzoekers geen sporen van infecties waarnemen die vrijwel altijd aanwezig waren na een dierenbeet. Hieruit concluderen de onderzoekers dat het moet gaan om een amputatie
Het skelet op de originele vindplek
Tim Maloney, Griffith University
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Wel of geen chirurgische ingreep?
Niet iedereen is het echter eens met de bevindingen van de Australische onderzoekers. Osteoarcheoloog (archeoloog gespecialiseerd in botten) Rachel Schats aan de Universiteit Leiden laat aan de Volkskrant weten: ‘Die voet is echt wel weg. En deze persoon heeft het zeker overleefd, maar dat dit een chirurgische amputatie was, acht ik niet bewezen.’ Waar de Australische onderzoekers geen spoor van infectie waarnamen, valt Schats iets anders op. Het scheenbeen ziet er volgens haar flink aangevreten uit. ‘Dat lijkt me een overblijfsel van infectie’, aldus Schats.
Zorg dragen
De ontdekking van de Australiërs heeft in ieder geval grote gevolgen voor ons beeld van de prehistorische samenlevingen. Voor dit onderzoek werd er aan een soort survival-of-the-fittest-idee vastgehouden waarin rondtrekkende jagers-verzamelaars de zwakkeren of minder mobielen achterlieten. Dit onderzoek, chrirugische amputatie of niet, laat zien dat er voor deze jongvolwassene zonder been gezorgd is. Schats deelt deze conclusie wel: ‘Ongetwijfeld waren er anderen in de buurt om deze persoon van voedsel te voorzien, de wond te verbinden en misschien met kruiden te verzorgen. In de middeleeuwen overleefde men verwondingen zoals dit zelden.’ Dat deze persoon dit 31.000 jaar geleden heeft overleefd, mag dus een klein wonder heten. Ook de verzorging is opvallend aangezien deze jongvolwassenen niet meer de gemeenschappelijke taken kon uitvoeren die er in die tijd verwacht werden van iemand die onderdeel uitmaakte van de groep, zoals het jagen op dieren.
Waarschijnlijk heeft deze jongvolwassene zich hinkelend, of met een stok voortbewogen tot de dood kwam. Zelfs de laatste rustplaats straalt wat liefde uit: de persoon is begraven in een grot die alleen in bepaalde delen van het jaar per boot bereikbaar is in een graf gelegd.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
