Een proefsleuf waarmee een pillaar van het aquaduct blootgelegd is
Artaxata project.
Nieuw Romeins aquaduct ontdekt in Armenië
Een team van Duitse en Armeense archeologen heeft de restanten van een onafgemaakt Romeins aquaduct ontdekt in het zuidwesten van Armenië. Dit gebeurde tijdens opgravingen in Artaxata, de hoofdstad van het Koninkrijk Armenië van 176 v.Chr. tot 120 n.Chr. (met uitzondering van de periode tussen 95 en 55 v.Chr.). Volgens de archeologen is het onafgemaakte aquaduct een bewijs van Romeins ‘mislukt imperialisme’ in Armenië.
De gevonden ruïnes bestonden grotendeels uit een stenen fundering. “De massale funderingen zijn waarschijnlijk afkomstig van een onafgemaakte aquaduct-brug, gebouwd door het Romeinse leger tussen 114 en 117 n.Chr.” liet archeoloog Achim Lichtenberger van de Universiteit van Münster weten in een persbericht. “Destijds was Artaxata aangewezen om de hoofdstad te worden van een Romeinse provincie in Armenië.”
Armenië en de Romeinen
Artaxata werd gesticht in 176 v.Chr. door de Armeense koning Artaxias I. Het koninkrijk Armenië bereikte het hoogtepunt van zijn macht tijdens de regeerperiode van Artaxata’s kleinzoon Tigranes II de Grote (95 v.Chr. en 55 v.Chr.).
Het koninkrijk Armenië op het hoogtepunt van zijn bloei onder Tigranes II. Gedurende zijn heerschappij gold Tigranakert als Armeense hoofdstad. Artaxata wordt op deze kaart aangeduid als 'Artashat'.
Aivazovsky via Wikimedia Commons.
Deze expansie bracht Armenië echter op gespannen voet met het Romeinse Rijk. In 69 v.Chr. kwam het koninkrijk voor het eerst in conflict met de Romeinen, aangezien Armenië een bondgenootschap had gesloten met een van Rome’s voornaamste vijanden, het Koninkrijk Pontus (dat destijds het grootste deel van Anatolië bestreek). Uiteindelijk werd Tigranes in 66 v.Chr. verslagen door de beroemde Romeinse veldheer Pompeius de Grote, waarna Armenië tot een vazalstaat van Rome werd gereduceerd.
Meer weten over de Romeinen? In het komend nummer van Archeologie Magazine lees je alles over keizer Domitianus. Tijdens zijn regeerperiode vond onder meer de uitbarsting van de Vesuvius plaats en werd de bouw van het colosseum in Rome afgerond. KLIK HIER!
Ongeveer 100 jaar lang diende Armenië vervolgens als vazal- en bufferstaat van de Romeinen, tot het einde van de eerste eeuw na Christus, toen de Parthen (een Iraans ruitervolk) het koninkrijk probeerde in te lijven. Hierop besloot de Romeinse keizer Trajanus (98 - 117 n.Chr.) in 114 de regio binnen te vallen. Na deze succesvolle invasie, lijfde hij Armenië in als Romeinse provincie bij het rijk. De nieuwe Romeinse provincie zou echter niet lang standhouden. In 118 besloot Trajanus’ opvolger Hadrianus namelijk om zich weer terug te trekken uit Armenië, aangezien hij de daar gelegerde troepen nodig had om zijn greep op het Romeinse Rijk te versterken.
Veel moeite binnen een hele korte tijd
“De geplande en deels afgemaakte bouwwerkzaamheden van het aquaduct in Artaxata laten zien hoeveel moeite er binnen een hele korte tijd is gedaan, om de infrastructuur van de hoofdstad van Armenië te integreren met die van het keizerrijk”, aldus Torben Schreiber, co-auteur van het artikel dat over de vondst verscheen, in het wetenschappelijke tijdschrift Archäologischer Anzeiger. “Het aquaduct bleef onafgemaakt na Tajanus’ dood in 117 en zijn opvolger, Hadrianus, gaf de provincie op voordat het ooit afgemaakt kon worden.”
Bodemonderzoek
Tijdens het archeologisch onderzoek is een geomagnetische scan uitgevoerd op de bodem van de voormalige hoofdstad. Hierdoor werden voor het team stippen in de bodem zichtbaar, die samen een stippellijn leken te vormen. Vervolgens verrichtten de archeologen fysieke opgravingen op de plekken waar deze stippen op de scan verschenen. Hierbij werd ontdekt dat het om fundamenten en onafgemaakte pilaren van een aquaduct ging.
Een geomagnetisch scan maakte een stippellijn zichtbaar in de bodem
Artaxata project.
Vervolgens is het beton geanalyseerd waarmee de pilaren gemetseld zijn. Hieruit bleek dat dit materiaal gemaakt was volgens typisch Romeins recept. Ten slotte leverde een analyse van verschillende grondmonsters een datering tussen de 60 en 460 n.Chr. op. Op basis van deze data, gecombineerd met bekende historische feiten, concluderen de onderzoekers dat er aan het aquaduct gebouwd werd tijdens de heerschappij van Trajanus.
Bronnen: A History of Armenia, Archäologischer Anzeiger, Universiteit van Münster.
