Een gedeelte van het Aquaduct van Valens waar de archeologen een dubbel kanaal hebben aangetroffen. Dit dubbele kanaal stelde de Romeinen in staat om hun kanalen schoon te maken, zonder de watertoevoer te hoeven blokkeren.
Jim Crow ©
Hoe maakten de Romeinen hun aquaducten schoon?
Een archeologisch team onder leiding van Gül Sürmelihindi van de Universiteit van Mainz heeft nieuwe inzichten opgedaan over het aquaduct van Valens, het langste Romeinse aquaduct ooit gebouwd. Dit 426 kilometer lange bouwwerk voorzag Constantinopel eeuwenlang van vers drinkwater. Om verstopping te voorkomen moesten de Romeinen eens in de zoveel tijd dit aquaduct volledig schoonmaken. En dat zonder verstopping te veroorzaken tijdens het schoonmaken zelf. Maar hoe ging dat in zijn werk?
Vrijwel iedere Romeinse stad had een toevoer van vers drinkwater, mogelijk gemaakt door een indrukwekkend netwerk van aquaducten. De meeste aquaducten werden ondergronds aangelegd. Waar dit niet mogelijk was, werden grote bruggen gebouwd. De meesten van ons denken dan ook aan deze iconische bouwwerken als we het woord aquaduct horen. Bruggen zoals de Pont du Gard in Zuid-Frankrijk of het Aquaduct van Segovia in Spanje.
ARCHEOLOGIE ONLINE IS VAN DE MAKERS VAN ARCHEOLOGIE MAGAZINE, MEER WETEN OVER DIT PRACHTIGE MAGAZINE? KLIK HIER!
Het Aquaduct van Valens
Voor haar onderzoek richtte Sürmelihindi zich op het Aquaduct van Valens, dat Constantinopel (het huidige Istanboel) voorzag van drinkwater. Dit bouwwerk werd in 373 n.Chr. voor het eerst in gebruik genomen en was in totaal 268 km lang. In de vijfde eeuw werd het aquaductennetwerk uitgebreid en werd het in totaal 426 km lang. Het bestond op zijn hoogtepunt uit 90 bruggen en nog eens vele tunnels, waarvan de langste zich tot wel 5 kilometer uitstrekten.
Het onderzoek
Sürmelihindi onderzocht de kalkafzettingen in de kanalen van het aquaduct van Valens. Water bevat meestal kleine deeltjes kalk, die zich afzetten op materialen waar het water mee in contact komt. In de loop der jaren kunnen deze kalkafzettingen zich dusdanig ophopen, dat ze het systeem verstoppen. De kanalen van het Aquaduct van Valens bleken, ondanks dat ze ongeveer 700 jaar in gebruik zijn geweest, weinig van deze kalkafzetting te vertonen. De hoeveelheid kalkafzetting die men aantrof, zou slechts 27 jaar duren om op te bouwen. “Dit betekent dat het volledige aquaduct geregeld schoongemaakt werd, zelfs net voordat het buiten gebruik raakte.” meldt Sürmelihindi in een persbericht.
Hoe hield men het schoon?
Deze ontdekking riep bij de onderzoekers de vraag op hoe men de kanalen schoonhield, zonder weken tot maandenlang de toevoer van drinkwater te blokkeren. Het volledig schoonmaken en repareren van een 426 km lang netwerk zal destijds immers maanden hebben gekost. De onderzoekers troffen echter een dubbel kanaal aan in het netwerk; een gedeelte met een dubbele brug waar het water zowel boven- als onderlangs kon stromen. Verwacht wordt dat dit soort dubbele netwerken sporadisch in het netwerk voorkwamen, zodat water altijd omgeleid kon worden. “Het is zeer waarschijnlijk dat er in het ontwerp rekening gehouden is met regelmatige schoonmaak en reparatie.” aldus Sürmelihindi. “Het zal een dure, maar praktische oplossing zijn geweest.”
Sürmelihindi en haar team hebben tijdens het onderzoek ook geprobeerd om het volledige netwerk in kaart te brengen. Dit werd echter onmogelijk gemaakt door het feit dat de brug bij Ballıgerme (in het huidige Europese gedeelte van Turkije) in 2020 is opgeblazen met dynamiet, door een schatzoeker die ervan overtuigd was goud te kunnen vinden in het aquaduct.
Bronnen: Eurekalert, Geoarchaeology.
