Protheses een modern medisch wonder? Nee hoor, protheses zijn van alle tijden. Zo hebben archeologen in het Beierse Freising een middeleeuws skelet gevonden met een ijzeren handprothese. De vijftiende-eeuwse prothese verving vier vingers aan de linkerhand, waarvan de mannelijke eigenaar alle vingers behalve de duim was verloren. De prothese van plaatstaal (waar ook harnassen en schilden van werden gemaakt) was weliswaar onbeweeglijk, maar laat weer eens zien hoe geavanceerd de medische wereld eeuwen geleden al was.

Tekst: Thomas van Roijen

Verloren op het slagveld?

Hoe de man zijn vingers precies heeft verloren en waar de prothese voor werd gebruikt, moeten de archeologen nog nader onderzoeken. De vindplek kan de onderzoekers hopelijk een stapje in de goede richting opleveren. De archeologen vonden het graf waarin het skelet lag begraven tijdens opgravingen bij de Sint-Joriskerk van Freising.

Het centraal Europa van de late middeleeuwen en de vroegmoderne tijd vormde het strijdtoneel van talloze militaire conflicten. Ook de invloedrijke stad Freising, waar een bisschopszetel was gevestigd, kon daar niet aan ontkomen en kreeg verschillende aanvallen en belegeringen te verduren. Volgens de archeologen was er door het vele strijdgewoel waarschijnlijk een toename van amputaties en dus ook van protheses.

---

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

---

Middeleeuwse protheses

Momenteel zijn er zo’n vijftig Centraal-Europese protheses gevonden uit de late middeleeuwen en vroegmoderne tijd. Dit zijn zowel eenvoudige onbeweeglijke protheses zoals de Beierse vondst, als protheses met mechanische onderdelen die voor wat mobiliteit zorgden. Misschien wel de beroemdste prothese uit die tijd was afkomstig van de Duitse ridder Götz von Berlichingen die beter bekend stond als de IJzeren Hand.

De hand van Götz von Berlichingen

Götz was zijn rechterhand verloren tijdens het beleg van Landshut in 1504, toen hij daar als huurling meevocht in de Landshuter Successieoorlog (1503 – 1505). Een kanonskogel raakte zijn zwaard, waardoor hij zijn eigen hand afhakte. Daarna kreeg hij eerst een eenvoudige prothese en vervolgens een verfijnder model. Met de buitengewoon geavanceerde tweede prothese kon hij onder andere schilden en teugels vasthouden, waardoor hij nog vele veldslagen heeft meegemaakt. Een knap staaltje smeedwerk dus!