Göbekli Tepe
Teomancimit via Wikimedia Commons.
Het mysterie van het tempelcomplex Göbekli Tepe
Het tempelcomplex van Göbekli Tepe in het zuiden van het huidige Turkije is niet zo bekend bij het grote publiek. Toch wordt het door archeologen als de vondst van het millennium gezien. Het zou het oudste tempelcomplex ter wereld zijn. Over deze bijzondere archeologische vindplaats zijn nog veel vragen onbeantwoord. Göbekli Tepe zou 11.500 jaar oud zijn en stammen van het begin van het Neolithicum.
Ontdekking Göbekli Tepe
De eerste opgravingen bij Göbekli Tepe werden gedaan in 1962. Voor die tijd hadden boeren al ontdekt dat er veel stenen onder hun landbouwgrond lagen, en veel van deze stenen hebben ze verwijderd of kapot gemaakt. Uit onwetendheid is dus helaas veel van Göbekli Tepe verloren gegaan. Archeologen kwamen er na onderzoek achter dat de steile heuvel geen natuurlijke oorsprong had, maar dat het veroorzaakt was door een eeuwenoud tempelcomplex onder de landbouwgrond.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Drie verschillende grondlagen
Uit de opgravingen blijkt dat het tempelcomplex duizenden jaren is gebruikt door meerdere bewoners. Archeologen hebben tot nu toe drie lagen ontdekt uit verschillende periodes. In de diepste en oudste laag, stammende uit de periode tussen 11.000 en 9000 v.Chr. bevinden zich grote T-vormige pilaren, die samen met enkele muren een cirkel vormen. Binnen deze cirkel staan twee grotere pilaren. Tot nu toe zijn vier dergelijke bouwwerken ontdekt. In de tweede laag vonden de archeologen meerdere rechthoekige ruimtes met vloeren van gemalen kalk. Deze worden op ongeveer 8000 v.Chr. gedateerd. De jongste laag bestaat vooral uit sedimenten. Na 8000 v.Chr. verloor het complex zijn betekenis en is het bewust met aarde bedolven.
T-vormige pilaren
De pilaren zijn versierd met beelden van dieren en mythische wezens. Zo zijn er leeuwen, stieren, zwijnen, slangen en vogels te herkennen. Ook troffen de archeologen enkele abstracte pictogrammen aan, die lijken op een soort schrift. Vermoedelijk zijn het heilige symbolen zijn. Ook zouden sommige pilaren versierd zijn met stenen armen, die wellicht een mens of een ander soort mensachtig wezen uitbeelden. Göbekli Tepe heeft waarschijnlijk nog veel meer te bieden, aangezien tot nu toe is pas 1,5 % van het hele gebied is opgegraven.
T-vormige pilaar
Cannon A75 via Wikimedia Commons.
Archeologische interpretaties
Het tempelcomplex van Göbekli Tepe roept veel vragen op. Zo is het niet duidelijk welke functie de tempel diende en is het ook onbekend waarom binnen de heiligdommen steeds nieuwe muren zijn opgetrokken. Binnen archeologische kringen circuleren dan ook meerdere theoriën. De Duitse archeoloog Klaus Schmidt stelt bijvoorbeeld dat de tempel vóór de neolithische revolutie is gebouwd. De neolithische revolutie is de omschakeling van de samenleving van jagers-verzamelaars naar landbouw en veeteelt. Volgens hem was dit complex de oorzaak voor het begin van het Neolithicum voor dit gebied. Andere interpretaties stellen dat het Neolithicum in het Midden-Oosten en Anatolië al eerder begon dan in de rest van de wereld. De tempel zou dan door de eerste neolithische boeren zijn gebouwd. Ook hebben archeologen dit jaar een pilaar met inscripties gevonden die volgens hen de datum van een komeetinslag aangeeft. Dit hebben ze berekend aan de hand van dieren figuren op de inscriptie, die de dierenriem van sterren moet voorstellen.
Bronnen:
Smithsonianmag.com: Gobekli Tepe Turkey
Gobeklitepe.info: Gobekli Tepe Turkey
Afbeeldingen:
Wikipedia.org: Gobekli Tepe
Commons.wikimedia.org: CC BY-SA 4.0
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
