Bovenaanzicht van het Benedictijnenklooster in Memleben.
Thomas Jäger, via Landesamt für Denkmalpflege und Archäologie Sachsen-Anhalt.
Doorbraak in de zoektocht naar de rustplaats van Otto de Grote, keizer van het Heilige Roomse Rijk
Archeologen hebben mogelijk restanten opgegraven van de keizerpalts van Memleben in de Duitse deelstaat Sachsen-Anhalt. Hier was Otto I ‘de Grote’, (keizer van het Heilige Roomse Rijk) volgens middeleeuwse bronnen overleden. De ligging van de keizerpalts was tot voor kort onbekend, maar archeologen hebben nu mogelijk tastbaar bewijs gevonden voor het bestaan van de palts.
Tekst: Giuseppe Boccucci
Een mysterieuze ruïne
Sind 2017 voeren Duitse archeologen opgravingen uit op het terrein van het Benedictijnenklooster in het dorpje Memleben, in de buurt van Leipzig. Naast de kloostergebouwen zijn er op het terrein ruïnes te zien van een kloosterkerk uit de dertiende eeuw. In 2022 zijn direct naast én onder de kloosterkerk stenen constructies aangetroffen die toebehoorden aan een nog onbekend gebouw. Dit gebouw was mogelijk onderdeel van de mysterieuze keizerpalts in Memleben, waar maar weinig bekend over is. Dat er in Memleben een palts lag zijn historische bronnen helder over. De precieze locatie is echter nooit gevonden.
De opgravingsplek met rechts de muur van het nog niet geïdentificeerde gebouw.
Thomas Jäger, via Landesamt für Denkmalpflege und Archäologie Sachsen-Anhalt.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Keizerrijk zonder vaste hoofdstad
In Noordwest-Europa zijn in de vroege middeleeuwen meerdere paltsen zoals die in Memleben gebouwd. Een palts is een soort buitenverblijf voor de middeleeuwse koningen en keizers. De keizer had geen vaste woonplaats maar reisde met zijn hofhouding van palts naar palts om zijn grote rijk te kunnen regeren. De palts werd hiermee een tijdelijke hoofdstad van het keizerrijk.
Kaart van het Heilige Roomse Rijk op zijn hoogtepunt, rond 1200.
Ernio48 en Alphathon, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons.
Een nieuwe Roomse keizer
Otto I (912-973) was keizer van het Heilige Roomse Rijk, dat een groot deel van Europa besloeg. Onder zijn heerschappij werd het Heilige Roomse Rijk uitgebreid met onder anderen de noordelijke helft van het Italiaanse schiereiland, inclusief Rome. Hoewel de keizers van het Heilige Roomse Rijk geen vaste woonplaats hadden, was Otto I relatief vaak te vinden in de keizerpalts van Memleben, wat het kleine dorpje toch van groot belang maakte. Volgens de kronieken van de Duitse bisschop Thietmar van Merseburg uit de elfde eeuw, is Otto I in 973 gestorven in de keizerpalts van Memleben. Volgens de legende zou het hart van Otto naar middeleeuws gebruik zijn begraven in de Sint-Mariakerk, een mogelijke voorganger van de dertiende-eeuwse kloosterkerk van Memleben. De rest van het lichaam werd gebalsemd en vervolgens begraven in de dom van Maagdenburg.
Otto I (midden) na zijn verovering van Noord-Italië. Afbeelding uit de kronieken van de Beierse bisschop Otto van Freising uit 1177.
Otto van Freising, publiek domein, via Wikimedia Commons.
Een kerk voor Otto I
Otto I werd na zijn dood opgevolgd door zijn zoon Otto II (955-983). Die bouwde in 979 het nog altijd bestaande kloostercomplex in Memleben. Bij het klooster werd ook een monumentale kerk gebouwd, ter nagedachtenis aan Otto I die daar zou zijn gestorven. Het gehele complex werd in de dertiende eeuw afgebroken en opnieuw opgebouwd.
De noordzijde van de restanten van de dertiende-eeuwse kloosterkerk. Links is de plek te zien waar in 2022 de onbekende ruïnes zijn opgegraven.
Thomas Jäger, via Landesamt für Denkmalpflege und Archäologie Sachsen-Anhalt.
Het is goed mogelijk dat een deel van het in 2022 opgegraven gebouw werd gebruikt als heiligdom voor Otto I en onderdeel uitmaakte van de keizerpalts. Om met zekerheid te zeggen dat het om de keizerpalts gaat, wordt nu ook de naastgelegen begraafplaats van het klooster onderzocht.
