In Zweden hebben archeologen in twee scheepsgraven van hooggeplaatste noormannen donzen beddengoed aangetroffen. De graven zijn gevonden in Valsgärde, een grafveld in Uppsala met meer dan 90 graven uit de zevende en achtste eeuw na Christus, de periode direct voor de Vikingtijd (ca. 789 - 1100 n.Chr.). Onderzoekers van de Technisch-natuurwetenschappelijke Universiteit van Noorwegen (NTNU) wilden weten van welke vogels de donsveren in het beddengoed afkomstig waren. Dit onderzoek leverde verrassende resultaten op. 

De twee schepen waarvan het beddengoed is onderzocht, waren beiden ongeveer 10 meter lang. Ze waren de laatste rustplaats van belangrijke krijgers, die begraven lagen met versierde helmen, wapens en schilden. Aan boord waren ook jachtgereedschap en kookgerei aanwezig. De schepen waren dus goed uitgerust om de lange tocht naar het hiernamaals gemakkelijker te maken. Dat is ook te zien aan de paarden en het vee, die begraven lagen in de buurt van beide schepen.  In één van de graven lag ook nog een onthoofde oehoe-uil (Bubo bubo). 

Genoeg slaap in het hiernamaals

Birgitta Berglund, emeritus hoogleraar aan de NTNU, liet in een interview met Norwegian SciTech News weten: “Het lijkt erop dat de begraven krijgers uitgerust zijn om te roeien naar de onderwereld, maar ook om aan land te gaan met hun paarden.” Tijdens de reis moesten de krijgers natuurlijk ook genoeg slaap krijgen. Daarom lagen hun lichamen op meerdere lagen donzen beddengoed, een luxe die alleen de allerrijksten zich in die tijd konden veroorloven. Het dons was waarschijnlijk niet alleen een luxeproduct, maar had ook een spirituele functie.

Berglund doet al meerdere jaren onderzoek naar donzen beddengoed in Helgeland, een regio in het noorden van Noorwegen. Uit vijftiende eeuwse bronnen, weten we dat men hier beddengoed maakte van de donsveren van de lokale eidereend. Dit gold ook als een belangrijk exportproduct van de regio. Berglund wilde weten of het beddengoed gevonden in Zweden, een exportproduct was van Helgeland. Dit zou haar namelijk bewijs opleveren dat Helgeland het donzen beddengoed al eerder exporteerde dan bekend was. 

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!

Veel soorten veren

Berglund: “Het bleek dat er ontzettend veel verschillende soorten donsveren zijn gebruikt voor het beddengoed bij Valsgärde. Slechts enkele van die veren waren afkomstig van eidereenden.” Het lijkt dus onwaarschijnlijk dat het een exportproduct uit Helgeland was. Maar Berglund deed wel een andere interessante ontdekking. “We denken dat de verenkeuze een diepere, symbolische betekenis had. Men dacht bijvoorbeeld dat donsveren van kippen, uilen, duiven en kraaien de tocht naar het hiernamaals zouden verlengen. In sommige Scandinavische regio’s dacht men dat ganzenveren het meest geschikt zijn om een ziel het lichaam te kunnen laten ontsnappen.” In het beddengoed bij Valsgärde zijn donsveren van ganzen, eenden, kornhoenders, kraaien, mussen, waadvogels en oehoe’s gevonden. Het is echter niet met zekerheid te zeggen of deze (ook) een spirituele functie hadden. 

Boze geesten

De onthoofde oehoe aan boord van één van de schepen lijkt ook van spirituele betekenis te zijn geweest. Het is namelijk bekend dat men in middeleeuws Scandinavië voorzorgsmaatregelen nam om ervoor te zorgen dat de overledenen niet als gevaarlijke kwelgeesten terug konden keren. Zo zijn er graven gevonden met gebogen zwaarden, zodat de overledene het zwaard niet kon gebruiken, mocht hij terugkeren. De archeologen van de NTNU vermoeden dat de uil is onthoofd, zodat ook deze niet als geest kon terugkeren. Waarom de uil dan in eerste instantie bij het graf is gelegd, is niet duidelijk. 

Bron: Norwegian SciTech News.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!