Een team van Egyptische wetenschappers heeft met behulp van CT-scans een 2.300 jaar-oude mummie van een tienerjongen ‘digitaal uitgepakt’. Op deze manier konden ze een gedetailleerd beeld van de mummie krijgen, en hem tegelijkertijd intact laten. Hierbij troffen ze onverwachts een flinke schat aan. Uit deze scan bleek namelijk dat de jongen met maar liefst 49 amuletten op of in zijn lichaam was begraven, waarvan de meeste van goud waren.

'Golden Boy'

De gemummificeerde 'Golden Boy' was in 1916 gevonden in Nag el-Hassay in Zuid-Egypte, op een begraafplaats die ongeveer van 332 tot 30 voor Christus werd gebruikt (dus tijdens de Ptolemeïsche overheersing). Gezien de wijze waarop de jongen begraven is, kwam hij waarschijnlijk uit een familie met een hoge sociaaleconomische status. De mummie was in twee doodskisten gelegd, een buitenkist met een Griekse inscriptie en een binnenste houten sarcofaag. Binnenin droeg hij een verguld hoofdmasker. Afgezien van het hart waren de ingewanden verwijderd via een incisie, terwijl de hersenen via de neus waren verwijderd en vervangen door hars. Dat laatste was overigens vrij gebruikelijk in het Egyptische mummificatieproces.

Jarenlang lag deze mummie min of meer vergeten in de kelder van het Egyptisch Museum in Caïro, totdat Egyptische wetenschappers recentelijk besloten om hem 'digitaal uit te pakken'. Hiervoor gebruikten ze computertomografie (CT). De CT-scans toonden aan dat de jongen 128 cm lang was. Op basis van de vorm van de botten en het feit dat zijn verstandskiezen nog niet waren doorgekomen, schatten de onderzoekers dat de jongen zo’n 14-15 jaar oud was toen hij stierf. Opvallend was dat de jongen niet besneden was, terwijl Egyptenaren meestal voor hun 13^e werden besneden. Volgens Egyptoloog Salima Ikram is het daarom goed mogelijk dat deze tiener van buiten Egypte afkomstig was, bijvoorbeeld Nubië, Perzië of Griekenland.

Het hiernamaals van de Egyptenaren

Wat de wetenschappers vooral opviel, was dat deze 'gouden jongen' een soort showcase is van de Oudegyptische overtuigingen over het leven na de dood. De oude Egyptenaren geloofden dat de zielen van de overledenen voort zouden leven in het hiernamaals. Toegang tot dit hiernamaals was echter niet gegarandeerd: de zielen moesten eerst een gevaarlijke reis door de onderwereld afleggen met allerlei obstakels, gevolgd door een individueel oordeel van de goden. Daarom deden familieleden en balsemers er alles aan om de overledenen een veilig en gelukkig bestaan na dood te garanderen. Zo werd deze gemummificeerde jongen met maar liefst 49 amuletten begraven, droeg hij sandalen en was er een gouden tongblad in zijn mond geplaatst. Deze vondsten bieden hiermee een unieke inkijk in de mummificatieprocedures tijdens de Ptolemeïsche periode.

Sandalen om mee naar het hiernamaals te lopen

“De sandalen waren waarschijnlijk bedoeld om de jongen uit de kist te laten lopen. Volgens het rituele Dodenboek van de oude Egyptenaren moest de overledene witte sandalen dragen om vroom en rein te zijn voordat hij de verzen eruit reciteerde”, aldus dr. Sahar Saleem, co-auteur van de studie, die eerder al een soortgelijke scan op de mummie van farao Amenhotep I uitvoerde..

49 Amuletten voor bescherming

“Het lichaam van deze mummie was uitgebreid versierd met 49 amuletten. Deze omvatten onder meer een oog van Horus, een akhet-amulet en een knoop van Isis. Velen waren gemaakt van goud, terwijl sommige waren gemaakt van halfedelstenen of (gebakken) aardewerk. Hun doel was om het lichaam te beschermen en vitaliteit te geven in het hiernamaals”, aldus Saleem.

Deze amuletten zijn volgens de onderzoeker een bewijs van een breed scala aan Egyptische overtuigingen omtrent de weg naar het hiernamaals. Zo werd bijvoorbeeld een gouden tongblad in zijn mond geplaatst om ervoor te zorgen dat de jongen tijdens het laatste oordeel de goden te woord kon staan, terwijl de Isis-knoop de kracht van de godin Isis opriep om het lichaam te beschermen.

In de borstholte werd een gouden mestkever (een hartscarabee) gevonden, waarvan de onderzoekers op basis van de scan een kopie maakten in 3D-print. “De hartscarabee wordt genoemd in hoofdstuk 30 van het Dodenboek: het was belangrijk in het hiernamaals tijdens het beoordelen van de overledene en het wegen van het hart tegen de veer van de godin Maat. De hartscarabee legde het hart het zwijgen op op de dag des oordeels, om niet tegen de overledene te getuigen. Het werd tijdens de mummificatie in de rompholte geplaatst om het hart te vervangen als het lichaam ooit van dit orgaan werd beroofd”, legt Saleem uit.

Hoe verder?

Op basis van deze bijzondere resultaten besloot de directie van het Egyptisch Museum in Caïro om de gemummificeerde jongen naar de grote tentoonstellingshal te verplaatsen. Op de nieuwe locatie kunnen bezoekers de gemummificeerde jongen bewonderen naast CT-beelden en een 3D-geprinte versie van het de amulet van de hartscarabee, om zo een extra inkijkje in de Oudegyptische beschaving te krijgen.