Gevonden scorebord
INAH
Bijzondere Mayavondst in Mexico: 1200 jaar oud ’scorebord’ van balspel ontdekt
In Mexico hebben archeologen een bijzondere steen gevonden met daarop uitgehouwen figuren. Deze steen werd zo’n 1.200 jaar geleden vermoedelijk gebruikt als markering bij het spel ‘pelota’, een balspel dat veel door de Maya's werd gespeeld. De archeologen deden deze ontdekking in Chichén Itzá, een van de belangrijkste Mayasteden die vooral bekend is om zijn iconische tempel.
Volgens onderzoekers van het Mexicaanse Nationale Instituut voor Antropologie en Geschiedenis (INAH) is dit een kostbare en ongebruikelijke vondst. Archeoloog Francisco Perez Ruiz benadrukt dit ook tegenover BBC News: "Het is zeldzaam om hiëroglifisch schrift te vinden op deze Maya-site, en nog zeldzamer om een volledige tekst te vinden. Dit is in 11 jaar niet gebeurd.”
Chichén Itzá
De vondst werd gedaan in Chichén Itzá, dat in de peiode rond 900 een van de belangrijkste steden van de Maya's was. Het bevindt zich op het schiereiland Yucatán in Mexico en staat ook op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Chichén Itzá werd in de zesde eeuw gesticht , vermoedelijk door Maya-volkeren van het schiereiland Yucatán die de regio al sinds 1500 v.Chri -300 n.Chr hadden bezet. De stad beleefde haar bloeiperiode in de 10e eeuw.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
De opkomst van Chichén Itzá viel samen met het einde van de ‘Laatklassieke Tijd’ van de Maya’s, een periode waarin veel van de steden in de zuidelijke Mayagebieden in verval raakten en leeg kwamen te staan. Chichén Itzá vulde het machtsvacuüm dat hierdoor ontstond op, en ontwikkelde zich zo tot het centrum van een van de grootste Mayarijken uit de geschiedenis. Vanaf eind 10e eeuw was ze dan ook de belangrijkste stad van het schiereiland Yucatán.
Maar in de elfde eeuw werd de stad aangevallen, vermoedelijk door Tolteekse bezetters uit andere delen van Mexico, waarna de stad in verval raakte. Heel de Mayacultuur kreeg in de tiende eeuw een klap te verduren omdat de grond door ontbossing en droogte minder bewerkbaar werd, waardoor akkers vervolgens uitgeput raaktenen er niet genoeg voedsel geproduceerd werd. Alleen op het schiereiland Yucatán, waar Chichén Itzá ook op ligt, bleven de onafhankelijke Maya-stadstaten bestaan tot de zestiende eeuw, toen de Spanjaarden binnenvielen.
Scorebord
INAH
Vondst in Casa Colorada
De gevonden steen heeft een ronde vorm en weegt ongeveer 40 kg. Archeoloog Lizbeth Beatriz Mendicut Pérez ontdekte de steen in een architectonisch complex dat bekend staat als Casa Colorada (ook wel het Rode Huis). In Chichén Itzá is Casa Colorada het best bewaarde gebouw rond het centrale plein. Volgens experts zou er eind 800 of begin 900 n.Chr. een boog hebben gestaan voor het gebouw, waaraan de ronde steen hing. Pérez heeft de steen met de voorkant naar beneden gevonden, wat doet vermoedden dat de poort is ingestort en de steen vervolgens naar beneden gevallen is.
Figuren op de steen
Er zijn verschillende figuren in de steen gekerfd, waar een team van iconografische experts, geleid door Santiago Sobrino Fernández, onderzoek naar heeft gedaan. Midden op de steen staan twee centrale figuren, die de experts hebben geïdentificeerd als pelotaspelers. Een van de figuren op de steen draagt een veren hoofdtooi en het andere figuur - vermoedelijk zijn tegenstander - een zogenaamde slangentulband. Deze versiering om het hoofd en de beschermde uitrusting van de figuren, die typerend is voor pelota, doen onderzoekers vermoedden dat het hier gaat om pelotaspelers.
Balspel in Meso-amerika
Pelota, (door de Maya’s in Yucatán ook wel poctatoc of pokatok genoemd), was een van de populairste sporten van de Maya’s. Het werd gespeeld met een zware bal gemaakt van rubber, waarbij de spelers de bal niet met hun handen of voeten mochten raken, alleen met hun heupen. Elke Mayastad van enig formaat had een balspelplaats. Dat laatste is een metselwerkconstructie, een soort grote muur en werd alleen gebruikt voor de meestal I-vormige speelvelden en tribunes voor toeschouwers van het oude Midden-Amerikaanse rituele balspel. Het spel heeft een religieuze betekenis voor zowel de deelnemers als de toeschouwers: het werd namelijk gespeeld als eerbetoon aan de beweging van de zon, en daarmee de eeuwige cyclus van leven en dood. Verondersteld wordt dat het balspel al 3.000 jaar oud is en populair was in heel Meso-Amerika1.
1: Meso-Amerika is een cultureel-historisch gebied dat zich uitstrekt over Centraal-Mexico tot Nicaragua. Voor de duidelijkheid: Meso-Amerika is dus niet hetzelfde als Midden-Amerika, al maakt het er wel deel van uit.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
