Bij Potočani in het oosten van Kroatië is een prehistorisch massagraf gevonden van ongeveer 4.200 v.Chr. met daarin 41 lichamen van slachtoffers die gewelddadig om het leven zijn gekomen. Wat bijzonder is aan dit graf, is dat er geen aanwijzingen waren dat de moorden tegen een specifieke groep gericht waren. Dat wil zeggen: de daders maakten geen onderscheid tussen leeftijd, geslacht of familiebanden van hun slachtoffers. Archeologen denken daarom dat de mensen in dit massagraf het slachtoffer zijn geworden van een ‘willekeurige’ moordpartij.

Archeoloog Mario Novak en zijn team van het Instituut voor Antropologisch Onderzoek in Zagreb hebben het dna onderzocht van 38 van de 41 gevonden lichamen. Bij de overige 3 lichamen was namelijk niet genoeg genetisch materiaal overgebleven om te onderzoeken. Uit het onderzoek bleek dat de skeletten afkomstig waren van zowel mannen als vrouwen. Het jongste slachtoffer was 2 jaar oud, het oudste slachtoffer 50. Verder bleken 11 individuën uit het massagraf naaste familie te zijn. De rest van de slachtoffers waren niet nauw verwant aan elkaar, maar hadden wel gemeenschappelijke voorouders. Het waren waarschijnlijk dus leden van dezelfde nomadische gemeenschap uit wat nu het oosten van Kroatië is.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!

Niet gericht op een specifieke doelgroep

“Deze moorden waren niet gericht op een specifiek deel van de gemeenschap, of op een specifieke familie.” aldus Mario Novak. Bij prehistorische massagraven konden tot nu toe altijd aanwijzingen gevonden worden van tegen wie de moorden gericht waren. Slachtoffers waren dan bijvoorbeeld allemaal lid van één specifieke familie, of het waren allemaal mannen van een leeftijd waarop ze krijgers konden zijn. Soms worden zelfs aanwijzingen gevonden van rituele mensenoffers. Bij het massagraf bij Potočani ontbreken dit soort aanwijzingen echter volledig.

“Dit is het oudste voorbeeld van ‘willekeurig’ moorden dat we kennen. Het dna-bewijs toont aan dat slechts enkele van de vele slachtoffers naaste familie van elkaar waren, wat erop wijst dat ze een klein deel vormen van een veel grotere lokale populatie.” aldus James Ahern, één van de onderzoekers van het archeologisch team. “Dit gaat enigszins in tegen wat we al weten over deze prehistorische volkeren, waarvan lange tijd gedacht werd dat ze alleen in kleine groepen of dorpen woonden.”

Klimaatverandering als mogelijke oorzaak

De precieze toedracht van dit massagraf is hierdoor niet helemaal duidelijk. Wel noemen de onderzoekers klimaatverandering als mogelijke oorzaak. Als drinkwater en voedsel in een regio schaarser worden, kan dat samenlevingen ontwrichten. Uit noodzaak kunnen stammen hierdoor gedreven worden om andermans territorium en grondstoffen over te nemen, wat vaak met veel geweld gepaard gaat. Het zou daarom kunnen dat een binnenvallende stam heeft besloten de andere stam uit te roeien, zonder daarbij onderscheid te maken tussen mannen, vrouwen en kinderen. Maar, dit is slechts speculatie van de onderzoekers.

Bronnen: Eurekalert, Plos One.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!