Op het Schotse Mainland - een van de Orkneyeilanden - hebben archeologen restanten van een tombe gevonden van zo’n 5.000 jaar oud. Het ronde bouwwerk is maar liefst 15 meter in doorsnee en omslaat een centrale ruimte met daaromheen 6 kleinere kamers. In een van de omliggende kamers zijn veertien skeletten gevonden van mannen, vrouwen en kinderen.

Tekst: Thomas van Roijen

Prehistorisch meesterwerk

Volgens de onderzoekers was de tombe een prehistorisch technisch hoogstandje. Grote stenen werden schuin op elkaar geplaatst om kamers te creëren die smaller werden naarmate ze in hoogte toenamen. Omstreeks 3.000 v.Chr. was de heuvelvormige tombe in volle glorie een groot en opvallend bouwwerk in het grasveld waar de opgraving is gedaan. In die tijd leefden er sinds een paar eeuwen boerengemeenschappen op Orkney, die zich hoofdzakelijk bezighielden met veeteelt. Duizenden jaren later is dit (net als in het veld waar de vondst is gedaan) nog steeds het geval.

Eeuwenoude traditie

Verder DNA- en ander onderzoek moet uitwijzen of de veertien overledenen familie van elkaar waren, waar ze vandaan kwamen en of ze gerelateerd kunnen worden aan andere tombes op de Orkneyeilanden. Sommige tombes zijn volgens onderzoekers misschien al eeuwen en generaties lang in gebruik. Het zou dus zomaar kunnen dat de recente vondst een hoop kan vertellen over het prehistorische Orkney.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

De Orkneyeilanden kennen twaalf andere prehistorische tombes die op dezelfde manier zijn gebouwd als de tombe die op Mainland is gevonden. De meeste van deze tombes hebben de tand des tijds doorstaan en zijn nog altijd goed bewaarde en kenmerkende monumenten van de eilandengroep. De archeologen stellen echter dat ze van geluk mogen spreken dat ze deze meest recente tombe hebben gevonden. De onderzoekers zijn de vondst namelijk op het spoor gekomen door een lokaal krantenartikel van meer dan honderd jaar geleden.

De Orkneyeilanden zijn bezaaid met prehistorische monumenten

Mark foster via Unsplash

Archeologische gelukstreffer

Omstreeks 1800 werd de tombe grotendeels verwoest, toen de stenen werden gebruikt voor de reparatie van een boerderij. In 1896 trof een boerenzoon bij opgravingen in de ruïne sporen van een muur en acht skeletten aan. Een antiquair meldde in een lokale krant weliswaar dat het waarschijnlijk om een tomberuïne ging, maar hechtte er verder geen bijzondere waarde aan. 

Zo werd het graf aan zijn lot overgelaten, om meer dan een eeuw later weer boven water te komen. Historicus Hugo Anderson-Whymark kwam het krantenartikel over de ruïne per toeval tegen tijdens ander onderzoek, en besloot de vergeten locatie van de vondst op te zoeken. Met resultaat.