Zo´n zes jaar geleden had ik het geluk mee te mogen reizen met een select gezelschap dat op bezoek ging bij de San (Bosjesmannen) in Namibië. Ik wilde graag eens zien hoe echte jager-verzamelaars leven en zo mogelijk een aantal technieken van ze leren. Eén van de dingen die ik leerde was het maken van een boog. Ik had toen al een heel aantal houten bogen gemaakt, dus dit was niet geheel nieuw voor me. Maar wat wel nieuw was, was de nonchalance waarmee het werk gedaan werd. Een geschikte tak van de juiste boomsoort werd simpelweg afgesneden, in vorm gebracht en klaar is de boog.

De perfecte boog

Onder moderne ‘traditionele’ bogenbouwers in het Westen gaat het er heel anders aan toe. Het hout wordt gekapt en de hele stam, of de gespleten delen van de stam, worden tenminste een jaar te drogen gelegd voor ze tot bogen verwerkt worden. Dat is natuurlijk prima als je een lintzaag hebt, maar met primitiever gereedschap is het toch wel plezierig het hout vers te bewerken. Dan is het namelijk een stuk zachter.

Ook doen we hier in het Westen veel moeilijker over het eindproduct. De San waardeerden hun bogen heel duidelijk en er werd goed voor gezorgd, maar toch stond één jager te schieten met een boog waarin een enorme knik zat. Toen ik hem vroeg waarom hij met zo’n, in mijn ogen, aftands ding stond te schieten, zei hij dat de boog het nog prima deed en dat hij pas een nieuwe maakte als het nodig was. Omdat de productie van een nieuwe zo weinig om het lijf had was dat ook natuurlijk ook een prima strategie. Mijn idee dat een boog perfect moet zijn is natuurlijk ook onzin.

Eendagsboog

Maar de San-manier van bogen snel maken, werkt niet in ons land. We hebben geen houtsoorten die ongedroogd bestand zijn tegen de stress van het schieten. Dus hoe ging dat dan in onze prehistorie en vooral in de tijd van min of meer mobiele jagers-verzamelaars?

Ik wilde daarom een manier bedenken om, net als de San, een boog snel te kunnen maken. Als zo’n manier bestaat, los je daarmee een heel aantal problemen op die ik eerder al eens gesignaleerd had: lang wachten tot je hout droog is hoeft niet meer, evenmin als een reserveboog bij je dragen of ergens een voorraadje hout aan te leggen.

Een echte mesolithische jager-verzamelaar

Door de boog ruw uit te hakken en daarna te drogen kreeg ik de productietijd al naar beneden tot twee weken. Maar voor een jager die voor zijn (of haar) volle maag, veiligheid en sociale positie afhankelijk is van zijn boog is dat natuurlijk nog veel te lang. Daarom begon ik te experimenteren met het drogen van het hout boven een flink bed gloeiende kolen. Dat werkte perfect. Met beleid, want het hout mag niet te heet worden en ook niet ongelijkmatig verhit worden, en natuurlijk na een aantal mislukkingen lukte het me een volwaardige jachtboog in één dag te kunnen maken met stenen werktuigen.

Deze techniek heb ik vorig jaar kunnen uitproberen toen ik in het buitenland ging jagen en het meenemen van mijn boog in het vliegtuig te veel geld kostte. In één lange dag maakte ik een boog en twee pijlen waarmee ik zelfs nog mijn avondeten heb kunnen schieten als een echte mesolithische jager-verzamelaar.