In Drenthe kun je er niet omheen: hunebedden. Al duizenden jaren staan ze verspreid over de provincie. Waar kom je de hunebedden tegen?

Ooit stonden er zo’n tachtig, of misschien wel honderd hunebedden in Drenthe en Groningen. Veel zijn er inmiddels verdwenen. Sommigen zijn ingestort, en sommigen zijn afgebroken en verwerkt tot stenen voor kerken, of straten. Omdat dat lange tijd gebeurde zonder dat er iets over werd opgeschreven, zullen we nooit met zekerheid kunnen zeggen hoeveel hunebedden er ooit in Drenthe hebben gestaan.

De Hondsrug

De meeste hunebedden kom je tegen op de Hondsrug, de zandrug die zich uitstrekt van Emmen tot aan de stad Groningen. Deze zandrug ontstond tijdens het Saalien en is onderdeel van een groepje zandruggen, die ontstonden door enorme gletsjers die de bodem uitschuurden. In de bodem van het hondsrugsysteem, zoals de groep zandruggen heet, bleven veel grote rotsblokken achter, van deze stenen werden later de hunebedden gebouwd.

Waar vind je de hunebedden?

De meeste hunebedden vind je dus op de zandruggen van het Hondsrugsysteem, globaal liggen ze vanuit Emmen in een lijn richting Groningen. De eerste hunebedden kom je al in Emmen zelf tegen. Volg je de weg N34 richting Groningen, dan kom je vlak langs een aantal hunebedden. Niet voor niets is die weg de ‘Hunebed highway’ gedoopt. Maar hoewel veel hunebedden dichtbij de N34 liggen, liggen de meesten niet direct aan de weg. Als je naar Drenthe gaat om de Hunebedden te ontdekken, vergeet dan niet je wandelschoenen mee te nemen, want om bij veel hunebedden te komen, moet je het bos, of de weilanden in.

Een paar noemenswaardige Hunebedden

• Bij Borger vind je het grootste hunebed van Nederland: hunebed nummer D27. Bij dit bijna 23 meter lange hunebed vind je ook het Hunebedcentrum, waar je alles over de hunebedden en hun bouwers te weten kan komen.
• Hunebed D49 staat ook bekend als de Papeloze kerk. Hier werden aan de vooravond van de Tachtigjarige Oorlog ‘hagepreken’ gehouden, als protestants verzet tegen de katholieke kerk. In 1959 werd het hunebed ‘gerestaureerd’, waarbij stenen van hunebed D33 werden gebruikt.
• Bij het dorpje Bronneger liggen vijf hunebedden dicht bij elkaar, je vind er hunebed D21, dat waarschijnlijk het oudste hunebed van Nederland is, en D22, het kleinste hunebed van Nederland.
• De hunebedden D17 en D18 zijn ook goed bekend. De twee hunebedden zijn behoorlijk fotogeniek en staan op heel wat plaatjes.
• Hunebed D34 stelt op het oog niet zo veel meer voor. Het hunebed is van zichzelf vrij laag, en door de tijd heen zijn veel stenen meegenomen door ‘stenenrovers’. Toch is de plek interessant: vlakbij ligt namelijk Eppiesbarchien, de grootste grafheuvel van Drenthe. Nadat de hunebedden in onbruik raakten, werden de doden begraven in dit soort heuvels.

Hoe kun je de hunebedden het beste bekijken?

Veel hunebedden zijn gewoon toegankelijk, alleen moet je er vaak wel voor het bos, of de weilanden in. Het Hondsrug gebied is goed ontsloten voor autoverkeer en meestal kun je de auto op fiets- of loopafstand van een hunebed parkeren. Als je met de fiets, of wandelend op pad gaat door Drenthe, zie je niet alleen de hunebedden, maar zie (en voel) je ook het reliëf in het landschap.

Pas bij de hunebedden wel op. Het lijkt misschien aantrekkelijk om op de grote stenen te klimmen of zelfs te picknicken, maar schijn bedriegt. Hoewel de enorme stenen onverwoestbaar lijken, zijn de hunebedden eigenlijk best kwetsbaar. Op de oude stenen groeien soms zeldzame korstmossen die niet tegen al dat geklim en geklauter kunnen, maar ook de hunebedden zelf kunnen kapot gaan door. Meer dan eens zijn hunebedden beschadigd geraakt door bijvoorbeeld een kampvuurtje.