Slechts 1% van de oud-Egyptische bevolking kon lezen en schrijven, waardoor klerken belangrijke hoge ambten bekleden
Rama,CC BY-SA 3.0 FR, via Wikimedia Commons.
Zitten het nieuwe roken? Dit was 5.000 jaar geleden al het geval
Sigaretten bestonden weliswaar nog niet in het oude Egypte, maar ook toen was zitten het nieuwe roken. Onderzoek naar de resten van Egyptische klerken uit de periode tussen 2.700 en 2.180 v.Chr., toont aan dat de schrijvers er een hoop fysieke klachten op nahielden vanwege hun werkhouding. De ambtenaren – die vaak voorovergebogen en in kleermakerszit werkten – hadden permanente misvormingen aan hun ruggengraat, heupen, kaken, duimen, schouders en benen. Een aandoening die de wetenschappers veel tegenkwamen bij de klerken was artrose.
Tekst: Thomas van Roijen
De necropolis van Abusir
De onderzoekers bestudeerden de resten van 69 mannen, waarvan 30 het beroep van klerk hadden. De mannen waren begraven op de necropolis van Abusir, die niet ver van Gizeh ligt. Slechts 1% van de oud-Egyptische bevolking kon lezen en schrijven, waardoor klerken belangrijke hoge ambten bekleden. De onderzochte klerken lagen dan ook in uitbundige tombes, terwijl de andere mannen uit het onderzoek in sobere tombes waren opgenomen.
Artrose
De klerken verschilden ook in fysieke zin van hun tijdgenoten in het onderzoek. Zo vertoonden de botten van de klerken tekenen van artrose in de wervels van het rechter sleutelbeen, de rechterschouder, de rechterduim, de rechterknie, de ruggengraat (vooral bij de nek) en tussen de schedel en onderkaak. Daarnaast vonden de onderzoekers aanwijzingen van overbelasting aan de opperarm, heupen en knieën en veranderingen in de rechterenkel. Dat er zo veel lichaamsdelen aan de rechterkant van het lichaam zijn gesleten en beschadigd, komt waarschijnlijk doordat de klerken met hun rechterhand schreven.
De ambtenaren hadden permanente misvormingen aan hun ruggengraat, heupen, kaken, duimen, schouders en benen
Jolana Malátková.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Ongezonde werkhouding
Oud-Egyptische standbeelden en muurschilderingen beelden klerken voornamelijk in kleermakerszit af met een uitgevouwen papyrusrol op schoot en een kwast of pen in de rechterhand. Ook worden klerken afgebeeld in een gehurkte houding met één knie omhoog om deze als schrijfoppervlak te gebruiken.
Doordat de klerken voorovergebogen hingen boven de papyrusrol in hun schoot en op hun bovenbenen steunden, kwam er een hoop druk op de ruggengraat te staan
Metropolitan Museum of Art, CC0, via Wikimedia Commons.
Volgens de onderzoekers hadden de bestudeerde ambtenaren hun lichamelijke klachten te wijten aan deze ongezonde werkhouding. Doordat de klerken voorovergebogen hingen boven de papyrusrol in hun schoot en op hun bovenbenen steunden, kwam er een hoop druk op de ruggengraat te staan. Daarnaast zaten de ambtenaren urenlang in dezelfde houding en voerden ze repetitieve handelingen uit met dezelfde gewrichten en spieren. Hierdoor ontstonden er vooral klachten in de nek en rugwervels, maar ook zeker in de schouders en bij de kaak. De overbelasting van de heupen en benen had vooral te maken met de lange uren die de klerken gehurkt of in kleermakerszit doorbrachten.
Overeenkomsten moderne kantoorbaan
De wetenschappers hopen dat hun onderzoek het in de toekomst makkelijker maakt om skeletten van oud-Egyptische klerken te identificeren. De bevindingen laten in ieder geval zien dat de klerken ondanks hun hoge sociale status niet waren uitgesloten van werk dat op de lange termijn zijn fysieke tol eiste. Tevens toont het onderzoek aan dat het oud-Egyptische beroep van klerk en een moderne kantoorbaan overeenkomstige klachten met zich meebrengen. Gelukkig zijn er tegenwoordig comfortabele bureaustoelen en stabureaus voor een gezondere werkhouding.
