De noordelijke muur van de tombe met de slangenspreuken
Petr Košárek/Czech Institute of Egyptology
Egyptische toverspreuken: 2.500 jaar oude tombe gevonden met spreuken tegen slangenbeten
In een oud-Egyptische necropolis ten zuiden van Caïro, hebben archeologen een 2.500 jaar oude tombe gevonden die versierd was met talloze slangenspreuken. De spreuken in het graf hadden twee functies: ze moesten de overledene in het hiernamaals tegen slangenbeten beschermen, en ze moesten ervoor zorgen dat ‘echte’ slangen de tombe en de sarcofaag zouden beschermen tegen grafplunderaars.
Tekst: Thomas van Roijen
Magische bescherming
De slangenspreuken waren in het hiërogliefenschrift gegraveerd op de noordelijke muur van de rechthoekige tombe. Uit oud-Egyptische geschriften blijkt dat er vroeger meer giftige slangen in het gebied voorkwamen, dus slangenspreuken waren hier geen vreemde eend in de bijt. Meestal werd dit echter beperkt tot een paar enkele slangenspreuken. Opvallend aan de tombe is dat er een volledige muur bedekt is met slangenspreuken én dat ze een dubbele functie hadden.
De sarcofaag
Petr Košárek/Czech Institute of Egyptology
De spreuken moesten voorkomen dat de ziel van de overledene in het hiernamaals werd gebeten door slangen. Tegelijkertijd riepen de spreuken slangen in de fysieke wereld op de rustplaats te verdedigen. Waarom er zo veel slangenspreuken in de tombe zijn achtergelaten, durven de onderzoekers niet te zeggen. Dit was waarschijnlijk de persoonlijke wens van de eigenaar van het graf, die het ons helaas niet meer kan navertellen.
Wie was de overledene eigenlijk?
De tombe werd gevonden in de necropolis Aboesir, waar naast veertien kleine piramides (gewijd aan leden van Egyptische koningshuizen) ook verschillende graven van hoogwaardigheidsbekleders te vinden zijn. Ook de onlangs gevonden tombe behoorde toe aan een hoge ambtenaar. De eigenaar van de tombe was een koninklijke klerk genaamd Djehutyemhat, wiens botresten de archeologen in de sarcofaag vonden.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
De binnenkant van de sarcofaag
Petr Košárek/Czech Institute of Egyptology
Na zijn botten te hebben geanalyseerd konden de onderzoekers vaststellen dat de klerk op 25-jarige leeftijd overleed, waarschijnlijk aan de gevolgen van osteoporose. Deze aandoening, waarbij de botten ernstig verzwakken, kan worden veroorzaakt door te weinig lichaamsbeweging. De onderzoekers gaan er dan ook van uit dat deze aandoening te wijten was aan het beroep van Djehutyemhat. Sigaretten bestonden nog niet, maar ook toen was zitten dus het nieuwe roken.
Zonnegod Ra
Behalve de slangenspreuken op de noordelijke tombemuur, troffen de archeologen op de andere muren ook inscripties aan. Zo waren de zuidelijke en westelijke muren versierd met verschillende rituele offers en was het plafond gewijd aan een gedetailleerde weergave van de baan van de zon. Volgens de oude Egyptenaren was de zon de personificatie van de god Ra, die over de zon, hemel en onderwereld heerste.
Reis naar het hiernamaals
In Egyptische tombes waren spreuken bepaald geen zeldzaamheid. Bij Egyptische begrafenisrituelen werd een overledene namelijk in zijn tombe voorzien van magische bescherming, voor zijn reis naar het hiernamaals. Deze weg was namelijk niet zonder gevaren en de god Osiris en zijn 42 rechters moesten bepalen of een ziel waardig genoeg was om naar het paradijs (Aaru) te mogen.
Op zijn tocht naar het laatste oordeel van Osiris, moest een ziel van een overledene het onder andere opnemen tegen demonen en monsters, een vuurmeer oversteken en een poort door die bewaakt werd door vuurspuwende adders. De overledene kon dus elk beetje hulp gebruiken, dat hem via de meest uiteenlopende magische spreuken werd aangeboden. Spreuken kwamen onder andere voor op papyri, sarcofagen en muren van graven en tempels.
