Het is uiteraard zonde als papyrus van duizenden jaren oud vergaat
Metropolitan Museum of Art, CC0, via Wikimedia Commons.
Raar maar waar: wasabi werkt als schoonmaakmiddel van stukken papyrus
Je kent de scherpe Japanse saus wasabi vast wel. Dit klinkt waarschijnlijk absurd, maar wist je ook dat de gelijknamige plant waarvan de saus wordt gemaakt, kan worden ingezet bij het bewaren van stukken papyrus? Nieuw onderzoek toont aan dat stoffen in de wasabiplant effectief werken als bestrijdingsmiddel tegen bacteriën en schimmels op stukken papyrus uit het oude Egypte. Aangezien papyrus een van de weinige geschreven bronnen uit het oude Egypte vormt, is het essentieel dat het materiaal bewaart blijft.
Tekst: Thomas van Roijen
Uit experimenten blijkt dat het gebruik van wasabi zelfs nog beter werkt dan andere reinigingsmethoden van papyrus. In tegenstelling tot andere reinigingsmethoden waarbij bijvoorbeeld chemicaliën worden gebruikt, beschadigt wasabi papyrus niet en laat het de kleuren van inkt en verf intact die op de papyrus zijn aangebracht. Hoe werkt dit precies?
Nieuw onderzoek toont aan dat stoffen in de wasabiplant effectief werken als bestrijdingsmiddel tegen bacteriën en schimmels op stukken papyrus.
Beth Macdonald via Unsplash.
Wasabi doodt microben
In de voedingswetenschap was al bekend dat Wasabi (ook wel Japanse mierikswortel) antimicrobiële stoffen bevat die de groei van bepaalde bacteriën en schimmels remmen. Een internationaal onderzoeksteam wilde testen of dit ook gold voor oud-Egyptische papyrus die was beschimmeld of aangetast door bacteriën. Het organische materiaal van de papyrusplant waar de oud-Egyptische papiervorm van is gemaakt, is namelijk een rijke voedselbron voor micro-organismen als bacteriën en schimmels.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!
Effectieve maar riskante bestrijdingsmiddelen
Het is uiteraard zonde als papyrus van duizenden jaren oud op deze manier vergaat. Daarom hebben conservatoren een aantal methoden tot hun beschikking om microben op papyrus te doden. Een nadelige bijkomstigheid van veel van deze verwijderingsmethoden, is dat het papyrus beschadigd kan raken in het schoonmaakproces. Zo zijn chemische bestrijdingsmiddelen zoals zwavel uitermate effectief in het doden van microben, maar kunnen ze tegelijkertijd ook het papyrus vernietigen of het pigment van inkt en verf doen verkleuren. Ook een veiliger alternatief zoals bestraling met microben-dodend ultraviolet licht, kan leiden tot verkleuring, verzwakking of vernietiging van papyrus.
De stukken papyrus voor het experiment werden geprepareerd in het Groot Egyptisch Museum in Giza
AshyCatInc., CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons.
Het onderzoek
De ontdekking van het onderzoeksteam komt dan ook als een aangename verrassing. Voor hun experimenten op beschimmelde en geïnfecteerde stukken papyrus, hadden de wetenschapers wasabi vermalen tot poeder en vermengd met gedestilleerd water. Daarna verwarmden de onderzoekers het mengsel waardoor het verdampte. De stoom die hierbij vrijkwam werd vervolgens gebruikt om de geprepareerde en beschilderde stukken papyrus te behandelen.
De papyrus werd 72 uur aan de wasabidampen blootgesteld en was voor 100 procent ontdaan van schimmels en bacteriën. De chemische aantasting was verwaarloosbaar klein, wat een grote stap is in vergelijking met andere bestrijdingsmethoden. Bovendien werd de structuur van de papyrus zo’n 26 procent sterker dan ze eerst was, zonder zichtbare veranderingen in de kleur van de verf of de vorm van het materiaal.
Hiermee hebben de onderzoekers niet alleen een veilige, nagenoeg schadeloze behandelmethode voor papyrus ontdekt, maar ook een middel waardoor papyrus langer houdbaar blijft. Ook voor ander oud organisch materiaal zoals papier, textiel, of perkament biedt de ontdekking perspectieven. Of wasabi net zo effectief werkt op andere materialen moet echter nader onderzocht worden.
