In Groningen stad hebben archeologen een granaat uit de zestiende of zeventiende eeuw opgegraven. De mortiergranaat is waarschijnlijk afgeschoten door de troepen van Bommen Berend maar nooit afgegaan.

Het gaat om een gietijzeren mortiergranaat. De bolvormige granaat is misschien afgeschoten toen Prins Maurits de stad Groningen in 1594 belegerde, maar volgens de archeologen ligt het meer voor de hand dat de granaat is afgeschoten tijdens het beroemde beleg door de bisschop van Münster in het rampjaar 1672.

Binnen de zeventiende-eeuwse wallen

De granaat werd aangetroffen op in de hoek tussen Nieuweweg en Oostersingel. Tijdens het Rampjaar lag die plek net binnen de wallen van de stad. De kracht van het schot is duidelijk zichtbaar aan de diepte waarop de bom lag: twee meter. Omdat er mogelijk nog buskruit in de granaat zat, werd de Explosieven Opruimingsdienst ingeschakeld om de mortier te inspecteren.

Geen gevaarlijke lading

Bij inspectie herkenden de explosievenexperts de geur van houtskool, die kenmerkend is voor het zwartkruit dat in de vroegmoderne tijd gebruikt werd. Bij nadere inspectie bleek echter dat er maar weinig kruit in de mortier zat, meer dan een derde van de vulling was water. Daarmee was het gevaar geweken en werd meteen duidelijk dat de granaat geconserveerd kon worden.

Gevonden granaat waarschijnlijk een brandbom

De ongeveer 28 centimeter grote mortiergranaat was gemaakt van gietijzer en weegt zo'n 43 kilo. Aan de buitenkant van de granaat vonden archeologen resten van een soort net en teer. Daarmee kon de granaat in de kanonsloop gelaten worden, waarna het geheel brandend op de stad afgeschoten werd. Dat, in combinatie met de geringe hoeveelheid kruit in de bom, doet de archeologen vermoeden dat het wellicht de bedoeling is geweest dat de bom niet zou exploderen, maar dat het brandende projectiel als brandbom werd gebruikt.

Bommen Berend

De kleine hoeveelheid kruit in de granaat doet het vermoeden dat het projectiel door de troepen van Bernard von Galen, beter bekend als Bommen Berend, in 1672 is afgevuurd. Tijdens het Rampjaar belegerde Von Galen, de bisschop van Münster, de stad. Zijn beleg werd gekenmerkt door grote bombardementen, wat hem onder de Groningers de bijnaam Bommen Berend opleverde. Ondanks de grote bombardementen wisten de Groningers onder leiding van Carl von Rabenhaupt stand te houden. Het uitzichtloze beleg en de grote bombardementen kostten de bisschop te veel en hij moest onverrichter zake terugtrekken.

De aftocht van Bommen Berend in augustus wordt nog altijd groots gevierd in Groningen. De archeologen hopen dat de conservering van de gevonden granaat voor die tijd geconserveerd is, en dat het projectiel tijdens de viering van het Gronings Ontzet aan het publiek getoond kan worden.

Bron:

Erfgoed Groningen 

Afbeeldingen:

Gemeente Groningen