Op de archeologische vindplaats Huqoq in Israël zijn onlangs twee Joods-Romeinse mozaïeken ontdekt tijdens opgravingen in een oude Laat-Romeinse synagoge. De gevonden vloermozaïeken beelden taferelen uit het Oude Testament af. Wat is er bekend over deze mozaïeken? En wat weten we over de synagoge?

De vier wereldrijken

De eerste vondst betreft een mozaïek waarin hoofdstuk 7 uit het boek van Daniël (in het Oude Testament) wordt weergegeven. In het boek worden vier beesten beschreven die vier wereldrijken symboliseren. De mozaïek zou bestaan uit deze vier beesten en is te herkennen aan de Aramese inscriptie waarin het eerste beest wordt genoemd: een leeuw met adelaarsvleugels. Deze leeuw en het derde beest zijn niet bewaard gebleven, maar wel het tweede (een beer) en vierde beest (met ijzeren tanden).

De oaze van Elim

De tweede mozaïek geeft het verhaal van Elim weer uit Exodus 15:27. In dit boek wordt beschreven hoe de Israëlieten met Mozes Egypte verlaten en door de woestijn dwalen. Uiteindelijk komen zij aan bij Elim en besluiten ze daar hun kampement op te slaan. Elim is een oase met twaalf waterbronnen en zeventig palmbomen. De mozaïek is verdeeld in drie kolommen. In de eerste kolom loopt een man door de poort van een stad. In de tweede kolom worden rijen van waterputten en dadelpalmen weergegeven. De derde kolom beeldt opnieuw dadelpalmen af, die worden geoogst door landarbeiders. Boven de taferelen staat: “en ze kwamen in Elim”. Het is voor het eerst dat dit verhaal in Joodse kunst uit de oudheid wordt weergegeven.

Voor toeristische doeleinden

De gevonden mozaïeken zijn meegenomen van de site om geconserveerd te worden. Nadat de opgegraven delen volledig zijn afgewerkt, zijn ze weer opgevuld. Dr. Jodi Magness, de directeur van het Huqoq Excavation Project, hoopt dat de Israëlische overheid de archeologische vindplaats na de opgravingen gaat openen voor toeristische doeleinden.

Een bijzondere synagoge

In Huqoq wordt al sinds 2011 opgegraven. Een belangrijk gebouw dat opgegraven wordt, is een synagoge uit de vijfde eeuw na Chr. Deze synagoge is erg bijzonder vanwege de enorme hoeveelheid aan mozaïeken vloeren die er zijn gevonden, aangezien er meestal slechts drie of vier mozaïeken per synagoge worden gevonden. Ook komen veel van de gevonden mozaïekscènes niet in andere synagogen voor.

Bloei van Joodse gemeenschappen

Bovendien is het bijzonder dat de synagoge überhaupt bestaan heeft, aangezien het Romeinse rijk in de vijfde eeuw christelijk was. Magness zegt: “Het laat zien dat deze Joodse gemeenschappen verder bloeiden, zelfs onder christelijk gezag. Dat is belangrijk omdat veel wetenschappers denken dat joden onder christelijk gezag veel hebben moeten verduren; dat het [christelijke gezag] joden onderdrukte. Blijkbaar was er toch sprake van een welvarende gemeenschap, in ieder geval in dit dorpje, zelfs nadat zij onder christelijk bewind kwamen”.

Mozaïeken uit de synagoge

De mozaïeken zijn in schitterende kleuren weergegeven en gemaakt van lokaal steen. Op de mozaïeken worden voornamelijk verhalen uit het Oude Testament afgebeeld, zo zijn er tijdens eerdere opgravingen mozaïeken gevonden van het verhaal van Jonas, van Noach’s ark en van Mozes’ tocht door de Rode Zee.

Bronnen

• EurekAlert: Newly discovered 1.600-year-old mosaic sheds light on ancient Judaism
• WUWF: Archaeologist unveils mosaic art hidden in ancient Israel synagogue

Afbeelding

• Jim Haberman, UNC-Chapel Hill: Elim mosaic detail