Fragmenten aardenwerk in de zandlaag van de waterbron.
Antiquity
Vulkaanuitbarsting veroorzaakte leegloop oud-Egyptische stad
Een recent ontdekte waterbron in de Grieks-Romeinse stad Berenike uit ongeveer 275-260 v.Chr. werpt nieuw licht op de reden waarom de stad in de 3e eeuw v.Chr. verlaten werd. Het is waarschijnlijk de oudst ontdekte hellenistische bron aan de Oost-Afrikaanse kust. Een vulkaanuitbarsting zette een reeks gebeurtenissen in gang, die uiteindelijk tot de leegloop van de stad zouden leiden.
Berenike
Berenike was in de Hellenistische periode (323-30 v.Chr.) een havenstad aan de Rode Zee. Deze stad werd gesticht door farao Ptolemaeus II Philadelphus (285-246) en werd vernoemd naar zijn moeder Berenice I. Berenike ontwikkelde zich tot en belangrijk handelscentrum, onder meer voor exotische goederen en olifanten voor het Egyptische leger. Tegen het einde van de 3e eeuw v.Chr. werd de stad tijdelijk verlaten. Na ongeveer een halve eeuw werd de stad opnieuw bewoond en won ze haar oude positie geleidelijk aan weer terug. Berenike kende haar piek in de Romeinse tijd (vanaf 30 v.Chr). Rond het midden van de 6e eeuw werd de stad voorgoed verlaten.
Waterbron
Sinds 1994 worden er opgravingen gedaan bij Berenike. Binnen de stadmuren is nu een bron gevonden, die nieuw licht werpt op de reden waarom de stad de eerste keer tijdelijk verlaten werd. De waterbron maakte deel uit van een uitgebreid systeem voor drinkwatervoorziening. Er zijn ook faciliteiten om het water op te slaan en te distribueren ontdekt. Aan de wanden van de bron konden onderzoekers onregelmatigheden aflezen. Deze zouden wijzen op veranderingen in het klimaat, die er mogelijk voor zorgden dat de stad verlaten werd.
Vulkaanuitbarsting
Al eerder was bekend dat een vulkaanuitbarsting (van welke vulkaan is niet helemaal duidelijk) uit 209 v.Chr. in Egypte tot een droogte van meerdere jaren leidde. Er is een verband bekend tussen vulkaanuitbarstingen op het noordelijk halfrond en droogte in de gebieden langs de Nijl. Bij een uitbarsting komen namelijk grote hoeveelheden stof en zwavelgassen vrij. Deze deeltjes blijven vervolgens in de bovenste luchtlaag hangen en weerkaatsen daar het zonlicht. Hierdoor kan de temperatuur in grote delen van de aarde soms jarenlang afkoelen. Doordat hierdoor tevens de temperatuurverschillen tussen het noordelijk en zuidelijk halfrond veranderen, wordt ook de Moesson ontregeld. Archeologen denken dat de vulkaanuitbarsting uit 209 v.Chr. ook de reden is waardoor de waterbron in Berenike leeg kwam te staan, aangezien deze bron niet meer door Moessonregens werd bijgevuld in de zomer.
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!
Deze droogte leidde uiteindelijk zelfs tot politieke ongeregeldheden in Opper-Egypte (het zuiden van het huidige Egypte). De droogte veroorzaakte namelijk mislukte oogsten en hongersnoden, waardoor de onvrede onder de Egyptische bevolking toenam. Uiteindelijk kwam het volk in opstand tegen de Hellenistische leiders in de Grote Thebaanse Opstand (207-186 v.Chr.).
Vondsten
Tijdens de droogte van meerdere jaren hoopte het aangewaaide zand zich op in de waterbron. Hierdoor is een aantal voorwerpen in de put intact gebleven. Zo zijn er meerdere munten gevonden, die waarschijnlijk tijdens de regering van Ptolemaeus IV Philopator (221–205 v.Chr.) zijn geslagen. Ze komen namelijk uit het oude Joppe in Israel (het huidige Jaffa) en deze munten werden na 199 v.Chr. niet meer gemaakt. Maar ook scherven aardenwerk dateren uit dezelfde tijd. Deze vondsten in de bron en de afwezigheid van voorwerpen met een latere datering lijken erop te wijzen dat de bron in korte tijd met zand gevuld is. Dit zou de theorie bevestigen dat de stad door droogte als gevolg van de vulkaanuitbarsting uit 209 v.Chr. werd verlaten.
Bronnen: Antiquity, Heritage Daily
Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!
