Een deel van de stenen van Stonehenge is mogelijk weggehaald van een oudere steencirkel in Wales genaamd Waun Mawn. Volgens de Britse archeoloog Mike Parker Pearson hebben deze stenen daar eerst een gelijksoortig monument gevormd. Waun Mawn ligt op ongeveer 200 kilometer afstand van Stonehenge en heeft ooit bestaan uit zo’n dertig à vijftig stenen, waarvan er nu nog maar vier van over zijn. De gaten waarin die stenen hebben gestaan, bleken in hun vorm overeen te komen met een aantal stenen van Stonehenge. 

Het gaat om de ‘blauwe stenen’ van Stonehenge, de kleinere stenen die waarschijnlijk zo’n 5.400 jaar geleden uitgehakt zijn bij de Preseli-heuvels in Wales. De bevindingen van Pearson en zijn archeologisch team ondersteunen een theorie die al ontstond in 1923. Volgens deze theorie zijn de blauwe stenen eerst ter plekke gebruikt voor een steencirkel, waarna ze pas later zijn vervoerd naar Stonehenge. Waun Mawn ligt namelijk op slechts enkele kilometers afstand van de Preseli-heuvels.

De bouw van Stonehenge

Stonehenge is gebouwd in meerdere fases tussen 3.000 en 1.500 v.Chr. Tijdens de eerste fase zijn de blauwe stenen gebruikt. De grotere zandstenen, genaamd sarsenstenen, zijn pas eeuwen later erbij gezet. Vermoedelijk komen deze stenen uit West Woods, dat op ongeveer 15 kilometer afstand van Stonehenge ligt.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!

De afbraak van Waun Mawn

Pearson en zijn team hebben bij Waun Mawn gaten ontdekt waar de blauwe stenen vermoedelijk in hebben gestaan. Hiervoor verrichten ze eerst een grondig onderzoek, waarbij de archeologen onder andere keken wanneer het sediment in de gaten voor het laatst aan zonlicht blootgesteld is. Uiteindelijk concludeerde Pearson en zijn team dat Waun Mawn met een bouwjaar van ongeveer 3.200 v.Chr. de oudste steencirkel in Groot-Brittannië is, en dat hij kort voor 3.000 v.Chr. weer grotendeels is afgebroken. Ook ontdekten ze dat Waun Mawn, net als Stonehenge, georiënteerd is op de zonsopkomst tijdens midzomerdag.

De grote volksverhuizing van 3.000 v.Chr.

Aan de hand van al deze aanwijzingen houdt Pearson de theorie aan dat rond 3.000 v.Chr. een volksverhuizing heeft plaatsgevonden van het Wales naar Wiltshire, waar Stonehenge gelegen is. Tijdens deze verhuizing is het heilige monument van Waun Mawn ‘eenvoudigweg’ meegenomen. Dit zou verklaren waarom het prehistorische volk zo veel moeite gedaan heeft om de tienduizenden kilo’s wegende stenen over zo’n grote afstand te vervoeren. De enkele blauwe stenen die achtergelaten zijn in Wales, waren wellicht een symbolisch overblijfsel voor hen die achterbleven. 

Overigens is het zeker dat niet alle blauwe stenen bij Stonehenge afkomstig zijn van Waun Mawn. Door een analyse van de achtergebleven steenresten bij het oudere monument, weten we dat hier maar één soort blauwsteen gebruikt is. Bij Stonehenge komen er meerdere soorten voor. Het is dus goed mogelijk dat Stonehenge bestaat uit de resten van meerdere steencirkels. Wel zijn alle blauwe stenen uitgehakt bij de Preseli-heuvels.

De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in Antiquity.

Bronnen: Antiquity, NRC, NY Times.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine, meer weten over dit prachtige magazine? Klik hier!