In de buurt van de Montenegrijnse badplaats Sutomore bevinden zich de eeuwenoude ruïnes van het middeleeuwse fort Haj Nehaj. In dit fort bevindt zich daarnaast ook de ruïne van de Sint-Demetriuskerk. Deze kerk had, net als meerdere middeleeuwse kerken in de kuststreek van Montenegro, twee altaars: een katholiek en een oosters-orthodox altaar. De Sint-Demetriuskerk van Haj Nehaj is één van de weinige overgebleven kerken van zijn soort. Het is echter nog maar de vraag hoelang deze ruïne nog blijft bestaan.

Tekst: Giuseppe Boccucci

Staat van verval

De ruïne van de kerk verkeert in een zeer slechte staat. Het schip van de kerk (het deel van de kerk waar kerkgangers konden zitten) is vrijwel geheel ingestort. De vloer en de nog overeind staande muren zitten vol met scheuren en dat wat nog over is van het dak verkeert in instortingsgevaar. Het kerkgebouw heeft het grootste deel van de schade opgelopen bij een zware aardbeving in 1979. De ruïne is in 2005 weliswaar deels gerestaureerd, maar wordt sindsdien zo slecht onderhouden dat het gebouw langzamerhand steeds verder afbrokkelt.

Archeologie Online is van de makers van Archeologie Magazine. Meer weten over dit prachtige magazine? JA GRAAG!

​​​​Bloedige fundamenten

De kerk stamt uit de dertiende eeuw en is gebouwd in opdracht van de toenmalige koning van Servië. De bouwplaats van de kerk is met een bijzonder ritueel bepaald. Volgens de overlevering had de Servische koning bepaald dat de bouwgrond bebloed moest zijn voordat de kerk gebouwd kon worden. Daarom is er een haan onthoofd, die vervolgens zo hard met zijn vleugels wapperde dat hij opsteeg. De plek waar de haan weer neerviel werd de plek waar de Sint-Demetriuskerk moest worden gebouwd. Ongeveer een eeuw later werd om de kerk het fort Haj Nehaj gebouwd door de Venetianen, die gebaat waren bij een fort aan de Adriatische Zee.
 
 

De ruïnes van Haj Nehaj.

Oleksii Gospodarchuk, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons.

Bijzonderheden van de kerk

Tot de zestiende eeuw woonden er met name katholieke en oosters-orthodoxe christenen in Montenegro. Meerdere kerken in dit gebied, zoals in Haj Nehaj, waren voorzien van twee altaars. Zo konden zowel katholieke als orthodoxe christenen gebruik maken van dezelfde kerk. Wat nog meer bijzonder was aan de kerk is het interieur. Het gips van de muren was rijkelijk versierd met fresco’s. Zo zijn er in de 20e eeuw resten aangetroffen van een fresco van de Heilige Maagd Maria.

In de loop van de eeuwen is het fort met de Sint-Demetriuskerk afwisselend in handen geweest van de Republiek Venetië, het Ottomaanse Rijk en het vorstendom Montenegro. De architectuur van het fort is daarom een soort mengsel van drie verschillende bouwstijlen. Na de Turks-Montenegrijnse Oorlog (1877-1878) kwam het fort definitief in Montenegrijnse handen en werd het in 1933 gerenoveerd.