Veel Romeinse keizers lieten hun macht zien door zichzelf op munten af te beelden. Van hun moeders, vrouwen, zussen en dochters weten we echter helaas maar weinig. Maar er zijn wel Romeinse munten met de beeltenis van een vrouw gevonden. Wat weten we over deze munten?

Munten in de Romeinse republiek

Tijdens de Romeinse republiek werden op Romeinse munten verschillende vrouwelijke figuren afgebeeld. Dit waren echter alleen godinnen, personificaties of legendarische figuren, geen historische vrouwelijke figuren. Dit veranderde echter door de burgeroorlogen in 49-30 v.Chr. De Republiek viel en dat bracht meerdere sociale veranderingen teweeg, waaronder een aantal veranderingen in genderrollen. Vanaf dat moment lieten enkele elitaire vrouwen op Romeinse munten hun gezicht zien.

De eerste munt van een levende vrouw

De eerste levende vrouw die op een munt verscheen was Fulvia Flacca Bambula. Zij leefde van 83 – 40 v.Chr. Deze munt verscheen als eerst in Lugdunum, het huidige Lyon. De munt was zilver en waarschijnlijk vervaardigd om Marcus Antonius, haar man, te vleien. Ook in de Griekse stad Eumeneia (nu Çivril in Turkije) werden munten gemaakt van Fulvia, ditmaal ging het om bronzen munten. De stad werd zelfs Fulvia genoemd.

Munten voor een bijzondere bruiloft

Een andere vrouw van Marcus Antonius kreeg het ook voor elkaar om munten te produceren waar zij op werd afgebeeld. Ditmaal ging het om Octavia Thurina Minor, die leefde van 69 – 11 v.Chr. In 40 v.Chr. overleed Marcus Antonius’ vorige vrouw en werd besloten dat zij met hem zou trouwen. Om dit te vieren werden er een speciale set met gouden munten gemaakt, aurei, waar maar zeven van zijn overgebleven. Als reactie hierop werden er in Griekenland nog meer munten gemaakt met portretten van Marcus Antonius en Octavia samen.

De eerste Augusta-munt

Livia Drusilla II, geboren in 59 of 58 v.Chr. en overleden in 29 n.Chr., werd ook op meerdere munten weergegeven. Ze was de vrouw van keizer Augustus en moeder van Tiberius en is met name terug te vinden op Denarius- en Dupondius-munten van Tiberius. Ze wordt echter nooit bij naam genoemd, maar vaak als personificatie voorgesteld. Zo wordt ze op verschillende munten afgebeeld als Pax (de personificatie van vrede), Salus (welvaart of veiligheid) of Pietas (vroomheid). Livia was de eerste vrouw die door de Romeinen Augusta (keizerin) werd genoemd.

Een geweigerde eretitel

Antonia Minor, geboren in 36 v.Chr. en overleden in 37 n.Chr., was de dochter van Marcus Antonius en Octavia. In 10 v.Chr. kreeg zij een zoon, Claudius. Wanneer hij keizer werd, bood hij haar de titel Augusta aan, die zij weigerde. Antonia had ook een kleinzoon, Caligula. Hij stond bekend om zijn moordzuchtige gedrag. Antonia walgde van Caligula’s gedrag en pleegde zelfmoord. Na haar dood gaf Caligula haar alsnog deze titel en liet Claudius meerdere munten van haar maken.

Munten ter ere van een overleden moeder

Vipsania Agrippina Maior was de moeder van Caligula en vrouw van Germanicus. Zijn populariteit was een dreiging voor de toenmalige keizer Tiberius en hij besloot hem te vergiftigen in 19 n.Chr. Ze werd verbannen naar een eiland en zou daar vermoord of verhongerd zijn. Desondanks adopteerde Tiberius haar zoon Caligula als zijn troonopvolger. Na de dood van Tiberius in 37 n.Chr., bracht Caligula zijn moeders as naar Rome. Daarnaast liet hij ook meerdere muntenseries van haar maken, waaronder de vooraanstaande sestertii.

Dit artikel is geschreven binnen het kader van de Nationale Romeinenweek. In deze week wordt er extra aandacht besteed aan de geschiedenis van de Romeinse tijd in Nederland, met dit jaar als thema de Romeinse vrouw. Romeinse vrouwen zijn namelijk vaak - ten onrechte - onderbelicht gebleken in de geschiedenis. Vrouwen maakten weldegelijk een belangrijk deel uit van de Romeinse samenleving.

Meer weten over Romeinse vrouwen? In ons dossier van de Romeinenweek lees je alles over ze.

Bronnen

• Beastcoins: Roman Women
• Coinweek: Ancient Coin: Roman Women on Coins

Afbeelding

• Wikimedia Commons: Dupondius Livia